От ыйын 1 күнүгэр дойдубут Төрүт сокуонугар уларыйыылар киирэллэрин дьон куоластаан быһаарабыт. Бүгүн Конституция 97-с ыстатыйатын 1-кы пуунун сырдатабыт.
Инники өттүгэр Төрүт сокуоҥҥа: «Депутатом Государственной Думы может быть избран гражданин РФ, достигший 21 года и имеющий право участвовать в выборах», – диэн этэ. Киириэхтээх уларыйыылары ситэрэн, хоторон, чуолкайдык быһааран биэрэллэр. Судаарыстыбаннай Дума дьокутаата буоларга соруммут киhи хайаан даҕаны РФ гражданина буолуохтаах, атын дойду гражданина эбэтэр омук сиригэр уhун болдьоххо олороро сатаммат. Ону сэргэ омук сиригэр счет арыйара, атын бааннарга харчы уурунуулаах буолара көҥүллэммэт буолар.
Бу уларыйыылар туһунан айа-тута, үлэлии-хамсыы, үөрэнэ-сайда сылдьар дьон санаатын ааҕабыт.
Геннадий Охлопков, СӨ ыччат уонна оҕо общественнай тэрилтэлэригэр тирэх буолар ресурснай киин дириэктэрэ, СӨ Ил Түмэнигэр Ыччат парламенын IV, V ыҥырыылаах мунньаҕын чилиэнэ, вице-спикерэ:
– Конституция – дойду хас биирдии олохтооҕор быhаччы дьайар кыахтаах төрүт сокуон. Судаарыстыба тутулун, быhаарар уонна сааhылыыр аналлаах. Маны таhынан дойду инники сайдыытын мэктиэлиир сүдү улахан суолталаах. Сайдыы суола олох тэтимиттэн, норуот бүттүүнүн билиитин, өйүн-санаатын уонна олоҕун таhымыттан тутулуктаах. Онуоха кэм ирдэбилинэн Конституция сорох балаhыанньалара саҥардыллан, байытыллан иhиэхтээхтэр. Бу олох хаамыытын көстүүтэ, сайдыы бэрээдэгэ!
Мин санаабар, сөптөөх чопчулааhын. Госдума дьокутаата диэн федеральнай таhымҥа, судаарыстыбаннай систиэмэҕэ улахан дуоhунас. Кини үлэтин сүрүн хайысхата дьон, быыбардаммыт уокуругун интэриэhин федеральнай таhымҥа туруорсуохтаах. Кинилэр этиилэрэ дойду судаарыстыбаннай политикатын таhымыгар учуоттаналларыгар кыhаллыахтаах. Ол аата олоҕун уонна профессиональнай билиитин-көрүүтүн бүтүннүү дьоҥҥо-сэргэҕэ анаабыт, дойдутун туhугар дьоhуннаахтык туруулаhар киhи буолуохтаах. Ийэ дойдутугар бэриниилээх уонна дойду идиэйэтигэр итэҕэйэр. Кырдьык, дойдутум туһа диэн туран үлэлиир киhи хайдах да атын дойду гражданина буолара табыллыбат. Сайдыылаах, таhымнаах олох омук сиригэр эрэ баар диэн онно ойон тиийбэккэ, атыҥҥа таласпакка дойдутун «ол (онно эппиэттэhэр) сайдыыга» тиэрдэргэ үлэлэhиэхтээх буоллаҕа эбээт…
Судаарыстыбаннай таhымнаах дуоhунастаах (уонна судаарыстыбаннай сулууспалаах) дьон дохуоттара, төhө хамнастаахтара сыл аайы отчуоттаныллар уонна бар дьон дьүүлүгэр тахсар. Ол сөп миэрэ дии саныыбын. Дьокутаат бэйэтин көлөhүнүнэн, государствонан көҥүллэммит эйгэҕэ, эргиммит дохуоттаах буоллаҕына сокуон быhыытынан нолуок төлүөхтээх. Бизнес эйгэтигэр дьарыктанар дьон баар буоллаҕына эмиэ барыта сокуоҥҥа сөп түбэhиэхтээх. Бу ирдэбил Конституцияҕа сурулуннаҕына Госдума саҥа ыҥырыытыгар бу балаhыанньаны эрдэттэн билэр, кэтэх толкуйа суох чиэhинэй дьон үлэлии кэлэригэр кыах биэриэҕэ. Ол иhин норуокка дьокутааттары «норуо ткулуттара» диэн ааттаатахтара…
Нинель Малышева, ХИФУ наукаҕа уонна инновацияҕа Департаменын дириэктэрэ, фил.н.к.:
– Конституция 97-с ыстатыйатыгар киирбит уларыйыылары биhирии аахтым. Ол курдук РФ Государственнай Думатын депутата буоларга 21 сааһын туолбут эдэр киһи Россия эрэ территориятыгар олоруохтаах, атын дойду гражданина буолуо суохтаах диэн саҥардыы норуот талан ылбыт киһитэ дойдутугар бэриниилээх, талыллыбыт болдьоҕо бүтүөр диэри үлэлиэхтээҕин мэктиэлииргэ ананан киирбит. Бу саҥардыы билиҥҥи кэмнэ тоҕоостоох.
Аида Потапова, Санкт-Петербурдааҕы информационнай технология, механика, оптика национальнай чинчийэр университетын магистрана:
– Эдэр ыччат бэйэтин көрүүлэрин урут даҕаны,билигин даҕаны көмүскүүр,ол туһугар охсуһар. Билиҥҥи эдэр ыччат чопчу түгэннэргэ олох атын көрүүлээх. Ол көрүүтэ үксэ уларыйа, сайда турар кэмҥэ табыгастаах, сөптөөх буолар. Ол иһин,мин санаабар, аҕа саастаах көлүөнэ эдэр ыччаты истэр, өйүүр эрэ буоллаҕына, сайдыы баар буолуоҕа. Бу Төрүт сокуоҥҥа киирбит уларыйыылары биһириибин. Дойдутун туһугардьиҥнээх патриот киһи үлэлиэхтээх.
Ньургун Пермяков, Чурапчы С.К. Макаров аатынан гимназиятын X кылааһын үөрэнээчитэ:
— 97-с ыст. 1-кы чааһыгар сурулларынан 21 сааһын туолбут киһи Судаарыстыбаннай Дума дьокутаатынан талыллыан сөп. Бу эдэр киһиэхэ дойду сайдыытыгар бэйэтин кылаатын киллэрэр сүҥкэн кыаҕы биэрэр. Саҥа уларыйыылары кытта сөпсөһөбүн, үтүө өрүттэри аҕалыа диэн эрэнэбин. Норуоттан талыллыбыт дьокутаат дьиҥнээх патриот, дойдута тупсарын уһугар үлэлиирэ саарбаҕа суох.
Ааптар: Мария Иванова.