Мэҥэ Хаҥалас улууһугар 2023-2024-2025 сыллар Тыа хаһаайстыбатын сылларынан биллэриллэн тураллар. Билигин улуус үрдүнэн барыта 21 тыһыынча хороҕор муостаах, 18 тыһыынча кэриҥэ сылгы баар. Барыта 14 тэрээһиннээх хаһаайыстыба, 123 бааһынай хаһаайыстыба күн бүгүн үлэлии тураллар. Сайыҥҥы үүт былаана — 6000 кг үүтү туттарыы. Ол онтон 3500 киилэттэн тахса үүтү номнуо туттардылар.
Ыанньыксыттар күрэхтэригэр Мэҥэ Хаҥалас улууһун баһылыга Дмитрий Тихоновы көрсөн кэпсэттибит. Кини тыа хаһаайыстыбатын эйгэтигэр үлэ миэстэтин таһаарыыга, ыччаты үлэҕэ уһуйууга, төбө ахсаанын дэлэтиигэ, тыа сиригэр олорорго-үлэлииргэ сөптөөх усулуобуйаны тэрийиигэ туһуланан ылыммыт дьаһала инникитин кэскиллээх буоларыгар бигэ эрэллээҕин уонна онно баар соруктар үлэҕэ киирэллэригэр түмсүүлээх үлэни ыытабыт диэн иһитиннэрдэ.
— Улууска үс сыллаах Тыа хаһаайыстыбатын сылын мээнэҕэ биллэрбэтэхпит. Былааннаах үлэ бардаҕына, биир эрэ сыл буолбатах, кырата 3-5 сылга, ол сыалга-сорукка үлэлээтэхпитинэ, биһиги үлэбит түмүктээх буолуоҕа уонна ол сорукпутун ситиһиэхпит. Биһиги, Павел Петрович Шарин курдук тумус туттар, бастыҥ холобур буолар дьоннорбутун өрө тутаммыт, кинилэр холобурдарыгар ыччаттарбытын иитиэхпит уонна үлэ усулуобуйатын саҥа кирбиигэ таһаарыахтаахпыт. Ханнык да ыччаты билигин биһиги 19 үйэ хотонугар аҕалыахпыт суоҕа. Ол билиҥҥи кэм ирдэбиллэригэр эппиэттээбэт. Билигин биһиги үлэлиир усулуобуйаны тупсарарга сүрүн сыал-сорук туруорабыт. Бары билэбит, билигин сүөһү көрөөччү орто сааһа 60-65 саас буолар. Биһиэхэ хас нэһилиэк аайы кооперативтар, өҥө оҥорор тэрилтэлэрбит баар буолуохтаахтар. Билигин улууспутугар сэттэ хотону тута сылдьабыт, саҕалаатыбыт. Холобура, билигин оҕолорбут үксүлэрэ тыа сиригэр үлэлии кэлэр санаалара суох. Онон биһиги оҕолорбутун тыа хаһаайыстыбатынан, төрүт дьарыкпытынан дьарыктанар дьон, ыччат тыа сиригэр үлэ миэстэтин таһааран, бэйэлэригэр улахан хамнаһы аахсалларыгар үлэлэһиэхтээхпит.
Мэҥэ Хаҥалас улууһун баһылыгын кытары кэпсэтиибитин манна көрүҥ:
Алгыс ПОПОВ, Сандал АФАНАСЬЕВ.
Видеоҕа уһулла, таҥна Надежда СМЕТАНИНА
Төхтүр орто оскуолатын эдкордара, Мэҥэ Хаҥалас.
keskil14.ru