1994 сыллаахха, өй-санаа тосту уларыйар кэмигэр, Сахабыт сиригэр уонна Россияҕа маҥнайгы уонна соҕотох уол оҕону ойуччу тутан иитэр-үөрэтэр Мүрүтээҕи уолаттар гимназиялара төрүттэммитэ.
Олох ураты, саҥа тииптээх үөрэх тэрилтэтин тэрийбит хорсун санаалаах, таһаарыылаах үлэлээх бастакы дириэктэр Валентин Иванович Филиппов уол оҕону дэгиттэр сайыннарар кэскиллээх үлэҕэ улуус бастыҥ учууталларын күүстээх коллективка түмпүтэ. Гимназиябыт атахха туруутугар, республика биир бастыҥ үөрэҕин кыһата буолуутугар кылааттарын киллэрбит маҥнайгы салалтаҕа, учууталларга, бары үлэһиттэргэ барҕа махталбытын тиэрдэбит.
30 сыл устата гимназияны барыта 29 выпуск – 539 уол — үөрэнэн бүтэрдэ. Кинилэр ортолоругар 44 уол кыһыл көмүс, 35 үрүҥ көмүс мэтээлинэн бүтэрбиттэр. Уоланнарбыт норуот хаһаайыстыбатын араас хайысхатыгар, республикабыт салалтатыгар ситиһиилээхтик үлэлии сылдьалларынан киэн туттабыт.
Аныгы балысхан сайдыылаах олох ирдэбилигэр, дойдубут салайааччыта В.В. Путин туруорар соруктарыгар толору эппиэттиир усулуобуйаны уоланнарбытыгар тэрийэр сыалы туруоран, баар уопукка тирэҕирэн, үлэлии-хамсыы сылдьабыт.
Гимназиябыт 2023 сыл бүтүүтүгэр «Беспилотные авиационные системы» Национальнай бырайыак чэрчитинэн Россия 523 уонна СӨ 18 бастыҥ оскуолаларын ахсааннарыгар киирэн, 12,5 мөлүйүөн солкуобай суумалаах грааны ылар быраабы ситиспитэ. Бу хайысханан ыытыллар үлэ сүрүн сыалынан уолаттарга тэйиччиттэн салаллар көтөр аппарааттары сатаан салайар уонна хомуйар, таҥар дьоҕуру иҥэрии, үөрэтии буолар. “Уолан” хамаанда экипааһа Мичил Николаев (1-кы пилот), Айаан Копырин (2-с пилот), Тимур Федоров (инженер) уонна салайааччылара Р.И. Жирков Казань куоракка “Пилоты будущего” Бүтүн Россиятааҕы чемпионакка 119 хамаандаттан 16 бастыҥ иһигэр киирбиттэрэ. “Уолан” гимназия кыһыл көмүс фондатыгар киирбит, сылын аайы ыытыллар “Байыаннай хомуур”, “Экстрим-похуот” курдук бырайыактарга үөһэттэн видеоҕа устуу, дронунан араас мэһэйи ааһыы, сорудах толоруу түһүмэхтэрэ эбиллиэхтэрэ. Бу хайысханан анаан дьарыктаныан баҕалаах оҕо элбэх.
Уоланнар инники идэлэрин сөпкө талыыларыгар тиһиктээх үлэ ыытыллар. Ол курдук быйылгы 2025 сыллааҕы выпуск 20 үөрэнээччитэ бары «В» категориялаах массыынаны ыытарга үөрэммиттэрин туһунан свидетельство ылыахтара. Бу үлэни Суоттутааҕы техникуму кытта бииргэ үлэлиир туһунан сөбүлэҥ сүнньүнэн ыытабыт.
М.К. Аммосов аатынан ХИФУ-ну кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиибит. Ол курдук инженернэй-техническэй факультеты кытта сөбүлэҥ баттастыбыт.Университет преподавателлэрэ орто уонна үрдүкү кылаас үөрэнээччилэригэрүлэҕэ туһаайыылаахкуруһуоктары салайан ыытыахтара, научнай конференцияҕа кытталларыгар салайааччы буолуохтаахтар. Дойдубутугар, республикабытыгар инженердэри бэлэмниир үлэни былааннаахтык ыытыахтаахпыт.
Уол оҕо дэгиттэр сайдыылаах, ситиһиилээх буола иитиллэн тахсыытыгар кини төрөппүттэрэ, хаан-уруу чугас дьоно, чуолаан аҕата, эһэтэ сүрүннүүр суолталаахтар. Онон гимназия төрүттэниэҕиттэн төрөппүтү, аҕалары кытта үлэ болҕомто киинигэр тутуллар. Быйыл Аҕалар сүбэлэрин салайааччытынан икки гимназист уоллаах аҕа Оллонов Геннадий Николаевич талыллан үлэлии сылдьар. Аҕа сүбэтин үлэтин биир кэскиллээх хайысхатынан уолаттарбытын идэҕэ туһаайыы буолар. Ол курдук аҕалар тус уопуттарыгар тирэҕирэн, эр киһиэхэ олус наадалаах электрик, сварщик сатабылларын уолаттарбытыгар эбии иҥэрэр былааннаахпыт.
Ити курдук гимназияҕа олохтоммут үтүө үгэстэри уонна уол оҕону иитии ньымаларын салгыы сайыннарыахпыт. “Уолан” гимназиябыт дьоһун аата өрүү ааттана турарыгар эрэнэбин.
ПЕРМЯКОВ Петр Дмитириевич, В.В. Алексеев аатынан Мүрүтээҕи «Уолан» гимназия дириэктэрэ