Сахабыт сирин оһуохайдьыт оҕолоро бүгүн, ахсынньы 10 күнүгэр, Дьокуускай куорат Аксения уонна Наталья Посельскаялар ааттарынан үрдүкү балет оскуолатыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи «Оһуокайдаан ойуохха, эһиэкэйдээн тэйиэххэ» оҕолорго аналлаах оһуохай күрэҕэр муһуннулар.
Оһуохай күрэҕин үөрүүлээх арыллыытыгар СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Афанасий Ноев кыттыыны ылла. Оҕолорго, уһуйааччыларга, төрөппүттэргэ туһаайан этиитигэр кини Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев саха тылын, саха норуотун култуурата сайдыытыгар, харыстааһыныгар ураты болҕомтотун уурарын туһунан эттэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ оһуохайга эмиэ ураты болҕомто ылылларын бэлиэтээтэ. Быйыл Сахабыт сиригэр ыам ыйын 25 күнүгэр аан бастакытын оскуолаларга, уһуйааннарга Оһуохай күнэ бэлиэтэммитэ. Бу бэлиэ күн 2023 с. Ил Дархан Айсен Николаев балаҕан ыйын 7 күнүнээҕи ыйааҕынан ылыныллыбыта.
СӨ норуот айымньытын дьиэтин салайааччыта Сергей Семенов:
— Биһиги сүрүн сорукпут диэн «Оһуохай» түмсүүтүн кытары өрөспүүбүлүкэбит хас биирдии нэһилиэгэр оһуохай этээччи киһи баар буолуохтаах. Оһуохайбыт 2022 сылга «Арассыыйа 100 саамай чулуу норуот айымньытын объектарын» иһигэр киирбитэ. Биһиги онон киэн туттабыт. Билигин оҕолортон, ыччаттан тутулуктаах: норуот айымньыта — оһуохайбыт сайдыыта уонна кэскилэ.
Оһуохай күрэҕэр кыттыыны ыла өрөспүүбүлүкэ 16 улууһуттан 60-тан тахса оҕо муһунна. Абый улууһуттан Майыар национальнай нэһилиэгиттэн 10-с кылаас үөрэнээччитэ Ярослав Слепцов анаан-минээн оһуохайдыы кэлбит.
— Бу мин бастакы улахан күрэһим. Эһэкэм Абый улууһун төрүт олохтооҕо Петр Петрович Слепцов удьуор оһуохайдьыт уонна биллэр олоҥхоһут. Оһуохайынан бэйэм иккис сылын дьарыктанабын. Бүгүн этэр оһуохайбын учууталым, уһуйааччым Надежда Константиновна Рязанская, саха тылын учуутала, суруйан биэрбитэ. Бэйэм холку соҕус буоламмын, наһаа долгуйбаппын. Биир бэйэм оһуохайдаатахпына чэпчиибин, дууһалыын сынньанабын, оһуохай эмтиир да диэххэ сөп.
Онтон Нам 2 №-дээх орто оскуолатын 9 кылааһын үөрэнээччитэ Эмилия Шадрина «Түөлбэ» оҕо киинигэр «Дьырылы» куруһуокка үһүс сылын дьарыктанар.
— Фольклорунан 12 сааспыттан умсугуйан туран дьарыктанабын. Бэйэм туойарбын, олоҥхолуурбун, хомуска оонньуурбун сөбүлүүбүн. Онтон бу быйылгыттан оһуохай этэр буоллум. «Олоҥхо дойдутун оҕотобун» бэстибээл хас да төгүллээх анал аат хаһаайынабын. Аммаҕа Олоҥхо Ыһыаҕар эмиэ кыттан турардаахпын. Фольклорга уһуйааччым Тамара Степановна Уваровская. Бүгүн бэйэм айымньыбын толоробун. Оһуохай тылын хас да күн суруйан таһаарабын, онтон тылын-өһүн учууталым чочуйан биэрэр.
Тамара Уваровская, Намнааҕы «Түөлбэ» оҕо киинин «Дьырылы» фольклорнай куруһуок салайааччыта:
— Эмилия миэхэ 4-с кылааска кэлбитэ. Өбүгэлэриттэн сыдьааннаах, удьуордаах оҕо. Талааннаах, ис-иһиттэн сахалыы куттаах, сахалыы эйгэлээх, сахалыы тыыннаах оҕону таба тайанан дьарыктыыр салайааччыга улахан үөрүү. Оҕо саха өбүгэ үгэстэригэр иитиллэн, уһуйуллан тахсара билиҥҥи кэмҥэ олус суолталаах. Эмилия миэхэ аан бастаан хомуска дьарыктаммыта, онтон олоҥхоҕо, онтон тойуктуур эмиэ этэ. Быйыл оһуохайга холонон дьарыктанан эрэбит. Бэйэтэ наһаа баҕалаах оҕо, билигин оҕо хайа баҕарар көрүҥҥэ кыттар кыахтаах, бэйэтэ баҕалаах эрэ буолуон наада.
Күрэскэ 7 сааһыттан 17-гэр диэри саастаах оһуохай тылын этээччи бастыҥ оҕолор кытталлар. 8 саастаах Лена Артемьева Таастаах орто оскуолатын 2 кылааһын үөрэнээччитэ. Оһуохай күрэҕэр бииргэ үөрэнэр оҕолорун кынат оҥостон илдьэ кэлбит.
— Учууталым аата Туяра Марковна Аргунова. Костя, Юля, Виолетта, Илона, бииргэ үөрэнэр оҕолорум, бүгүн миэхэ кынат этээччи буолан кэллилэр. Оһуохайбын түргэнник үөрэппитим. Оһуохайы үөрэтэрбэр ийэм көмөлөһөр. Кырабыттан элбэх куонкурустарга кыттабын, элбэх ситиһиилээхпин. Үҥкүүлүүбүн даҕаны, ыллыыбын даҕаны.
Дүпсүн орто оскуолатын 5-с кылааһын үөрэнээччитэ 11 саастаах Дамира Дорофеева саҥа саҕалыыр оһуохайдьыт.
— Аан бастакытын маннык улахан күрэххэ кэллим. Салайааччым Раиса Петровна Протопопова. Оһуохайдыырбын сөбүлүүбүн, оһуохай тылын эттэхпинэ, миэхэ үчүгэй, ыраас санаалар киирэллэр. Мин санаабар оҕо оһуохайдыахтаах, тоҕо диэтэххэ, куолас сайдар, оһуохай тылын үөрэтэргэ оҕо өйө тупсар, кэҥиир.
Василена Шарина-Улан, С.А.Зверев аатынан национальнай үҥкүү тыйаатырын артыыһа, хомусчут-виртуоз, норуоттар икки ардыларынааҕы уонна Бүтүн Арассыыйатааҕы күрэхтэр кыайыылаахтара, дьүүллүүр сүбэ чилиэнэ:
— Биһиги сүрүн болҕомтону этээччи тылыгар-өһүгэр, туттарыгар-хаптарыгар, сөпкө хамнаныытыгар, дьону ыҥырарарыгар, түмэригэр уурабыт. Оҕолорго оһуохай күрэҕэ ыытыллара олус үчүгэй дии саныыбын. Оһуохайга фольклорбут саамай баайа, сүмэһинэ барыта хомулла сылдьар. Манна эти-хааны эрчийии, сөпкө тыыныы биир сүрүн оруолу ылар, оһуохайдьыт күөмэйэ күүстээх буолуохтаах, тыла-өһө баай, саахымакка, дуобакка курдук, хас биирдии хардыытын эрдэттэн толкуйдааһыныгар, ону табыгастаахтык туттарыгар эмиэ олоҕурар. Оҕолорго тылы таптааҥ, матыыбы таптааҥ, саха норуотун баайа эһиги илиигитигэр, куоласкытыгар, өйгүтүгэр-санааҕытыгар баар диэн этиэм этэ.
Бу күн өбүгэ саҕаттан олохтоммут оонньуубутун — оһуохайы оройуттан туттулар, күн эргииринэн хааман кэрэни, сырдыгы түстүүр оҕо оһуохайын түһүлгэтэ олохтонно.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи «Оһуокайдаан ойуохха, эһиэкэйдээн тэйиэххэ» оҕолорго аналлаах оһуохай күрэҕин тэрийээччилэринэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыытылыстыбата, СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга Министиэристибэтэ, СӨ үөрэҕириигэ уонна наукаҕа Министиэристибэтэ, өрөспүүбүлүкэтээҕи Норуот айымньытын дьиэтэ, Дьокуускай куорат Аксения уонна Наталья Посельскаялар ааттарынан үрдүкү балет оскуолата буолаллар.
keskil14.ru