Майа сэлиэнньэтин олохтоох дьаһалтатын үлэтэ-хамнаһа хайдах бара турарын, нэһилиэнньэ олоҕун-дьаһаҕын, ону тэҥэ эһиилги былаан туһунан кэпсэттибит.
– Дмитрий Александрович, үтүө күнүнэн! Биһиги, Майа олохтоохторо, дойдубут күннэтэ сайдан иһэрин, суол-иис тупсарын, саҥа дьиэлэр үлэҕэ киирэллэрин бары үөрэ, астына көрөбүт. Ол курдук, бүгүҥҥү Майаҕа саҥа тутуулар тустарынан сырдатыаҥ дуо?
– Үтүө күнүнэн! Билигин биһиги Майабыт дьаһалтата күүскэ үлэлии-хамныы сылдьар. Эппиккит курдук, үүнэ-сайда, саҥа дьиэлэр дьэндэйэ тураллар, суолбутун оҥоробут, ону кытары тупсарыы салаатыгар күүстээх үлэлэри ыытабыт. Ол курдук, биир федеральнай бырагыраамабыт [аарбах дьиэттэн көһөрүү буолар. Бу бырагыраама биһиэхэ 2019-2025 сылларга үлэлиир, онон бу сылынан түмүктэнэр.
Оттон саҥа бырагыраамабыт 2026-2030 сылларга үлэлиэҕэ. Майа сэлиэнньэтигэр уопсайа 84 хаарбах туруктаах дьиэ баар. Чуолаан быйыл 16 дьиэ көһүөхтээх. Онон, Майабыт олохтоохторо сыл түмүктэниэр диэри саҥа дьиэҕэ көһөн киирэн, үөрүүлээх арыллыы буолуоҕа.
– Бу аҕыйах хонуктааҕыта тыа хаһаайыстыбатын күнүн бэлиэтээбиппит, ол курдук, от үлэтигэр былааны толоруу Майаҕа хайдаҕый?
– Майа, биллэн турар, нэһилиэнньэтэ саамай элбэх эрээри, оттуур алааһа олус аҕыйах. Ол эрээри син биир кооперативнай хаһаайыстыбалар даҕаны, чааһынай дьон даҕаны сүөһү ииттэллэр. Ол курдук, кооперативнай хаһаайыстыба сыллааҕы былаанынан 310 га сиртэн 280 тонна оту оттуохтаахтар этэ, ону 100% толорон олороллор. Оттон чааһынай дьоммут 343 га сиртэн 280 тонна ылыахтаахтар диэн былааннаабыппытын эмиэ 100% толорон, кыстыкка бэлэм олороллор.
– Кылгас сайыммыт бүтэн, томороон тымныыларбыт чугаһаатылар. Быйыл кыстыкка бэлэмнэнии хайдаҕый?
– Үгэс быһыытынан, сахалар саамай бэлэмнэнэр кэммит – бу кылгас кэм. Ол курдук, биһиги аныгылыы сайдыылаах Майабыт үгүс дьоно хаарбах дьиэттэн көһөн, таас дьиэҕэ олороллор. Онон, олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын кытта тэҥҥэ үлэлээммит, сайыны быһа турбаларбытын өрөмүөннээн, сууйуу-сотуу үлэтин ыытан, отчуотаан, билигин туох баар уопсай дьиэлэрбит дөкүмүөннэһэн, 100% сылаастара бэриллэн олорор.
– Майаҕа дьон сэргэ сөбүлээн олохсуйар. Онон, үлэнэн хааччыйыы боппуруоһа төһө сытыытык турарый?
– Үлэнэн хааччыйыы боппуруоһа куруук тоҕоостоох. Бу кыһалҕа биһиэхэ Сахабыт сиригэр барытыгар баар. Мэҥэ Хаҥаласка Дьарыктаах буолуу киинин салайааччытынан Роман Романович Плотников үлэлиир. Кинилэр элбэх бырагыраамаҕа кыттан, үлэтэ суох сылдьар учуокка турбут дьон дьарыктаах буолалларыгар көмөлөһөллөр.
– Майа улууспут социальнай киинэ буолар. Эдэр ыаллар, элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэр олохсуйалларыгар биһиги сэлиэнньэбит олус табыгастаах диэн көрөбүт. Дойдубутугар демография боппуруоһа хайдаҕый?
– Сөпкө этэҕит, Майа олус табыгастаах сир. 2020 сыллаах прописканан 7300 киһи баар буоллаҕына, билигин биһиги аҕыс тыһыынчабыт. Ол аата биэс сыл иһигэр 700 киһи эбиллибит. Онон, демография үрдүү, дьон-сэргэ элбии, дьиэни тутуу үксүү турар.
– Дьэ, уонна бу үүнээри турар 2026 сылга туох былааннар баалларый, кыратык үллэстиэххит дуо?
– Эрдэ этэн аһарбытым курдук, биһиги сүрүн сыалбыт – хаарбах дьиэттэн дьону көһөрүү. Төһө даҕаны 500-600 кыбартыыраны көһөрдөрбүт даҕаны, хаарбах туруктаах дьиэлэр син биир бааллар. Ол чааһыгар күүскэ үлэлэһиэхпит. Ону таһынан, суол өрөмүөнүгэр, эбии саҥа аспааллааһыҥҥа улахан үлэ барыахтаах. Сайаапка хомуйуута саҕаламмыта, онон, бүддьүөппүтүн көмүскээммит элбэх үлэни ыытыахпыт. Эһиилги сылга бэлэм олоробут.
– Дмитрий Александрович, бүгүҥҥү кэпсэтиигэ сиһилии хоруйдаабыккар махтанабыт уонна инники үлэҕитигэр өссө үрдүк ситиһиилэри баҕарабыт!
– Махтал! Биһиги эмиэ Майа дьаһалтатын аатыттан эһиэхэ кэскиллээх кэнчээри ыччаппытыгар ситиһиини баҕарабыт, устар кэллэктиипкит сайда турдун, элбэх интэриэһинэй биэриитэ устан, киэҥ эйгэҕэ таһаарыҥ диэн баҕа санаабын этэбин!
Кэпсэтиини сиһилии видео-матырыйаалга көрүҥ:
Суруйда, кэпсэттэ Лилиана Шестакова, XI кылаас үөрэнээччитэ,
Видеоҕа уһулла Эдира Саввина, XI кылаас үөрэнээччитэ,
Видеоны таҥна Люба Соловьева, IX кылаас үөрэнээччитэ,
И.Г. Тимофеев аатынан Майа лиссиэйэ.
keskil14.ru