Бэс ыйын 12 күнэ — Арассыыйа күнэ. Бу бэлиэ күн биһиги дойдубут биир сүрүн государственнай бырааһынньыгын бэлиэтиибит. 1991 сыллаахха бэс ыйын 12 күнүгэр, дойду историятыгар бастакынан ыытыллар Президент быыбарыгар, Борис Ельцин кыайыыны ситиспитэ. Чопчу кини 1992 сыллаахха РФ государственнай суверенитетын ылынарын туһунан Декларацияны илии баттаабыта.

Билиҥҥи үйэҕэ Арассыыйа күнэ – биһиги дойдубут элбэх омугун сомоҕолуур бырааһынньык. Бу күн Президент наука, култуура, искусство уонна технология уобаластарыгар биллэр гражданнарга государственнай бириэмийэлэри туттарар үөрүүлээх сиэрэ-туома ыытыллар. Дойду үрдүнэн норуот күүлэйдэрэ, кэнсиэртэрэ, фестиваллара уонна спортивнай күрэхтэһиилэр тэриллэллэр. Уулуссалар государственнай былаахтарынан киэргэтиллэллэр, өрөгөйдөөх бырааһынньыктааҕы салютунан түмүктэнэллэр.
Арассыыйа – аан дойду сүдү улахан дойдута. Кини иэнинэн эрэ буолбакка, аан дойдуга биллэр улахан учуонайдары, конструктордары, чинчийээччилэри, бастакы арыйааччылары, суруйааччылары, худуоһунньуктары, скульптордары, архитектордары, композитордары айбыта. Бу биһиги төрөөбүт төрүт дойдубут, чугас дьоммут олохсуйбут сирдэрэ. Арассыыйа – олох бастакы күннэриттэн биһиги дууһабыт.
Дойдубут айылҕатын баайынан чахчы сөхтөрөр: Сибиир кэрэ айылҕатыттан, Кавказ кэрэ хайаларынан, хотугу муораттан соҕуруу истиэптэргэ тиийэ – биһиги дойдубут. Олус элбэх сир ньуура уонна айылҕа ресурсалара бааллар.
Билигин Арассыыйа сайдыытын аныгы түһүмэҕэ дьоһун ситиһиилэри көрдөрөр. Дойду бэйэтин аан дойдутааҕы түһүлгэҕэ эрэллээхтик бөҕөргөтөр, экономика сайдан, үөрэх тиһигэ тупсан, гражданнар олохторун хаачыстыбата тупсан иһэр.
Арассыыйа – картаҕа эрэ көстөр улахан дойду буолбатах, бу биһиги уопсай историябыт, култуурабыт, кэскилбит. Онон мин бу улуу государство сорҕото буоларбынан, ааспыт уонна сырдык кэскиллээҕинэн киэн туттабын. Арассыыйа күнэ бу бырааһынньыкка төрүөт эрэ буолбакка, киһи олорор дойдутун гражданина буоларын толкуйдуур, өйдүүр тустаах. Маннык бырааһынньыктар биһиэхэ түмсэргэ, култуурабытынан киэн туттарга, бастыҥ олоххо тардыһарга көмөлөһөллөр дии саныыбын.
Эдира Саввина, 11 кылаас, И.Г. Тимофеев аатынан Майатааҕы лиссиэй, Мэҥэ Хаҥалас
Кэпсэттэ Анита Романова