Аныгы технология үйэтигэр олорорбут быһыытынан күннэтэ саҥа идэлэр баар буолан иһэллэр, сайдаллар. Уонна, төттөрүтүн, уруккута наадалаах идэлэр симэлийэн, туһатыттан тахсаллар. Холобур, билигин масыныыска диэн идэнэн аны хайа да үлэҕэ ылбаттар.
2015 сыллаахха Сколково “Атлас будущих профессий” диэн кинигэни таһаарбыта. Манна 2020 сылга диэри симэлийэр уонна бу сылтан симэлийиэн сөптөөх идэлэри ааттаабыттара, “аны ханнык идэлэр баар буолуохтарай?” диэн сабаҕалаабыттара.
Биллэрин курдук, сабаҕалааһын аата сабаҕалааһын, сороҕо эрэ олоххо киирэр. Ол эрээри, бу испииһэк киһини толкуйдатар. Билигин элбэх оҕо ханнык эйгэни, идэни таларын чопчу билбэт. Үөрэххэ киирбит, үрдүк үөрэхтэммит эрэ киһи диэн сыыһа толкуй баар. Киһи бэйэтин кыаҕын, санаата сытарын уонна бу идэ төһө наадалаах буолуоҕун барытын холбоон толкуйдуохтаах.
Бүгүн икки арыый сонун идэлээх дьонтон бу эйгэҕэ хайдах кэлбиттэрин туоһуластым.
Киһи тобулар!
Жанна ПАВЛОВА, “Eleven” SMM агентство салайааччыта уонна төрүттээччитэ:
– Мин ХИФУ экономикаҕа салаатын 2015 сылга бүтэрбитим. Үөрэхпин бүтэрэн баран Москвалаабытым. Маҥнай сыл аҥаара кэриэтэ үлэ көрдөөбүтүм, үчүгэй үлэни булар уустук. Миэхэ бу олус ыарахан кэм этэ. Киһи бэйэтин көрдүүрэ, салгыы олоҕун быһаарынара манан дьыала буолбатах. Өр үлэ көрдөөн баран, «Тинькофф» бааҥҥа киирбитим. Манна хамнаһым 28 тыһыынча этэ. Москваҕа куортамныыр хоһум сыаната 20 тыһыынча. Ол аата ыйга тус бэйэм туттарбар 8 эрэ тыһыынча ордоро. Улаханнык санаам түһэр кэмигэр биир урбаанньыт доҕорум “Бизнесс молодости” диэн трениҥҥэ билиэт бэлэхтээбитэ. Ол ый аны хоспун, төлүүр харчым суох буолан, макбукпун олус үчүгэйдик биир SMM агентстволаах уолга атыылаабытым.
Дьону кытары үчүгэйдик кэпсэтэрбин бэлиэтии көрөн, ол уол миэхэ атыыһытынан үлэлээ диэн этии киллэрбитэ. Ол курдук SMM эйгэтигэр бастаан атыыһытынан киирбитим. Бу үлэлиир кэммэр киэһэ били трениммэр сылдьарым. Мин манна “продающий инстаграм” диэн хайысханы талбытым.
Ол сылдьан, «тоҕо мин атын дьоҥҥо үлэлиибиний?» диэн санаа киирбитэ. Уонна тренинг кэмигэр бэйэм агентство тэриммитим. Бастакы ыйбар тута 100 тыһыынча хамнастаммытым. Онно, дьэ, чахчы маннык киһи үлэлиэн сөп эбит, мин бачча харчыны өлөрөр кыахтаахпын диэн өйдөбүл киирбитэ.
Маҥнай барытын бэйэм оҥорор этим, соҕотоҕун үлэлиирим. Онтон Москваҕа сылдьар кэммэр мантан улахан тэрилтэлэр миэхэ сибээскэ тахсан, бэйэлэрэ контракт түһэрсиэххэ диэн этии киллэрбиттэрэ. Ол кэмҥэ Саха сиригэр SMM туһунан олох аҕыйах киһи билэрэ. Сайдыан баҕалаах улахан баҕайы эйгэ баара. Ол иһин Дьокуускайга төннөн, кыра агентством үлэтин саҕалаабытым.
Билигин SMM-ҥа үөрэтэр үөрэх диэн суох, бу олох сабыс-саҥа идэ буолар. Билииҥ барыта уопут эрэ нөҥүө кэлэр. Ол эрээри, сүрүн кистэлэҥнэргэ үөрэтэр араас трениннэр бааллар. Кэлин бу хайысха Дьокуускайга олус сайынна. Ол да буоллар, билигин даҕаны бу ырыынак киэҥ диэн бэлиэтиэххэ сөп.
Күн аайы сайдар
Петя ВАСИЛЬЕВ, IT программист, 22 cаастаах:
– IT эйгэтигэр элбэх киһи үлэлиир (разработчиктар, маркетологтар, менеджердэр, дизайнердар, системнэй администратордар).Манна программистар эмиэ икки хайысхаҕа арахсаллар: Backend уонна Frontend.
Frontend – клиент көрөр өттө. Ол аата саайт эбэтэр приложение тас көрүҥэ, дизайна уонна интерфейс. Оттон Backend – сүрүн логистикатын серверин оҥоруу.
Мин бэйэм сүрүннээн Backend өттүгэр үлэлиибин, ол эрээри, Frontend даҕаны оҥоруохпун син. Ол аата мин fullstack-разработчик буолабын.
Бэйэм ХИФУ ИМИ салаатын “автоматизация научных исследований” диэн саҥа хайысхатыгар үөрэммитим. Программист идэтин талар буоллаххына, ангылычаан тылын үчүгэйдик билиэхтээххин, холкутук быһаарсыахтааххын. Ол эрээри университекка программирование сүрүн эрэ өйдөбүллэрин үөрэтэллэр. Бу хайысханан дьарыктаныаххын баҕарар буоллаххына, күн аайы бэйэҥ эбии үөрэниэхтээххин.
Холобур, мин coursera.com cаайтыгар куурустары ааспытым, видеоуруоктары, сыһыаннаах докумуоннары көрө-ааҕа сатыыбын.
IT эйгэтэ күн аайы сайда турар буолан, тохтоло суох үөрэҕи ирдиир. Билигин биир саайты оҥорон биэрии 100 тыһыынчаттан 1 мөлүйүөҥҥэ тиийэ барар. Мобильнай сыһыарыыга оҥорор, биллэн турар, сыаната өссө үрдүк. Саха сирэ билигин IT-технология сайдыытынан Уһук хоту региоҥҥа бастыҥ. «Indriver», «YKT» Россия үрдүнэн биллэр тэрилтэлэр. Оттон «MyTona» Америкаҕа уонна Европаҕа оонньуулары оҥорор. Калифорния, Сингапур, Москва уонна Санкт-Петербург куораттарыгар офистаахтар.
Быйылгы сыл саҥатыгар Америкаҕа «Бастыҥ» «ТОП приложений» киирбиттэрэ. Мин билигин фрилансер быһыытынан сакаастары ылан үлэлиибин. Саха сириттэн, сакааһым таһынан, Италияттан хас да сакаас киирэн, онно матасыыкыл атыылыыр саайты оҥоро сылдьабын.
Уопсайга хоско бииргэ олорбут уолум «Youlaҕа» үлэҕэ киирбитэ. Саайт оҥороммун 18-19 сааспыттан хамнастаахпын, биир билэр уолум VIII кылаастан ыйга 30-40 тыһыынча хамнастанар этэ, билигин кини @mail.ru үлэлии сылдьар.
Программист идэтин баһылыырга информатиканы, математиканы уонна ангылычаан тылын үчүгэйдик билиэххэ, таптыахха наада.
Мария ГОРОХОВА.