XXI үйэҕэ Интернет ситимин көмөтүнэн ханнык баҕарар өҥөнөн туһаныахха, үөрэниэххэ, билиигин хаҥатыахха сөп. Ол иһин блог (сетевой дневник) улаханнык сайдан турар.
Интернеккэ «weblog» диэн термини Америка программиһа Йорн Баргер 1997 с. киллэрбитэ.
Видеохостинг сүрүн кыттааччылара оскуола саастаах оҕолоро уонна ыччат буолаллар. Кинилэри туох интэриэһиргэтэр? Биллэн турар, көмпүүтэр оонньуулара, муусука, тиэхиникэ, саҥа маллар, көр-күлүү, туризм, аралдьытар роликтар. Онон блогердар YouTube ханаалга, сүнньүнэн, ити хайысханан үлэлииллэр.
Швеция олохтооҕо Феликс Чельберг аан дойдуга биир саамай элбэх сурутааччылаах (подписчиктаах) уонна дохуоттаах блогер быһыытынан биллэр. Кини летсплей жанрынан видео устар, ол аата көмпүүтэргэ оонньуур уонна ол туһунан бэрт күүрээннээхтик кэпсиир. Кини 42 (!) мөл. сурутааччылаах уонна сылга 7 мөл. доллар (!) дохуоттанар. Россияҕа KateKlab (Катя Трофимова) скетч (күлүүлээх кылгас кэпсээн) жанрынан видео устан, 4 мөл. сурутааччылаах, 5 тыс. доллар дохуоттаах.
YouTube ханаалга тыһыынча сурутааччылаах буоллаххына, партнерскай бырагыраамаҕа (“партнеркаҕа”) киирэр бырааптанаҕын. Ол аата эн ханаалгар реклама көстөр буолар, эйиэхэ харчы төлүүллэр. Төһөнөн блогер ханаала биллиилээх, оччонон барыһа элбэх буолар.
Оҕолор ортолоругар эмиэ олус биллиилээх блогердар бааллар. «EvanTubeHD» ханааллаах Америка олохтооҕо 8 саастаах Эван 805 тыһ. сурутааччылаах, сылга 1 мөл. доллар барыһы ылар. Бу ханаалы Эван аҕата 2011 с. тэрийэн, Эван оонньуурдары көрдөрөр буолбут. Билигин оонньуур фабрикалара бу ханаалга көстөөрү, уочаракка тураллар. Онно дуогабар түһэрсэр хас да анал үлэһит, юрист, менеджер үлэлиир буолбуттар.
Эрика уонна Аурика. Биһиги редакциябыт оҕолоро. Ийэлэрэ, “Юность Севера” хаһыат суруналыыһа Юлия Попова курдук, иккиэн айар дьоҕурдаахтар, саҥаны билэ-көрө сатыыр баҕалаахтар. Ол да иһин ааспыт сылтан саҕалаан, YouTube-ка ханаал арыйан, бэйэлэрин видеоларын киллэрэр буолбуттар.
Бастакы үлэлэригэр Эрика кумааҕынан, хортуонунан куукула дьиэтин оҥорбута. Бу дьиэ интерьерин туһунан кэпсээн, куукулаларын “саҥардыбыттара”.
“Бу видеоҕа ким да лайк туруорбатаҕа. Арай 4 киһи көрбүт этэ”, – кэпсиир Аурика.
Кыргыттар онтон санааларын түһэрбэтэхтэр. Салгыы кыра-кыра видеоларын ханаалга уган испиттэр. Туустаах тиэстэнэн оонньуур иһити хайдах оҥоруохха сөбүн көрдөрбүттэр. Сороҕор: “Бүгүн биһиэхэ бэчэрииҥкэ”, – диэн биллэрэллэр уонна араас таҥаһы таҥна-таҥна үҥкүүлүүллэр.
Өссө видео биир көрүҥүнэн челендж буолар. Ол аата, холобур, харахтарын баанан баран, ханнык аһы боруобалаабыттарын таайыахтаахтар. Эбэтэр сурутааччылара туох эмэ сорудаҕы биэрэллэр, кыргыттар ону толороллор.
Саамай табыллыбыт устуунан торт кириэмигэр сирэйдэринэн түһэр видео буолбут. Ону 260 киһи киирэн көрбүт!
Кыргыттар устар ньымалара атын-атын. Эрика тугу устуохтааҕын былаанныыр эбит. Холобур, браслеттар тустарынан биэриини эрдэттэн бэлэмниир, браслеттарын мунньар, талар эбит. Оттон Аурика тугу көрбүтүн тута устарын, кэпсиирин сөбүлүүр.
Атын блогер оҕолор устууларын көрөллөр, үөрэнэллэр. Бэл диэтэххэ, Чехияҕа олорор эмиэ эдьиийдии-балыстыы, омуктарынан нуучча Ярослава уонна Святослава диэн кыргыттарга төлөпүөннээн кэпсэтэ сылдьыбыттар. Ютубка “Ярослава спортивная” диэн булуоххутун сөп.
Аурикалаах Эрика Дьокуускай 38 №-дээх саха-канадскай оскуолатыгар үөрэнэллэр. Аурика уруһуйдуурун сөбүлүүр, волейбол сиэксийэтигэр сылдьар. Ангылычаан, нуучча, эбээн тылларын үөрэтэр. Видео устаары, куукулаларыгар былаачыйа арааһын тигэр. Аурика кылааһыгар Юлия Полищекова эмиэ ютуб-ханааллаах. Уолаттар да хаалсыбаттар, “Майнкрафт”, о.д.а. көмпүүтэр оонньууларын туһунан Кирилл Дмитриев, Максим Васильев, Данил Находкин усталлар.
Эдьиий киһи Эрика үҥкүүлүүр, робототехниканан дьарыктанар, эмиэ уруһуйдуур. Ийэтигэр бисквит, “глухариное гнездо” торт оҥорорго көмөлөһөр.
Кыргыттар сайыны күүтэллэр. Дьэ, оччоҕо видео устарга сюжет элбиир: аҕаларын кытта балыктыахтара, атын сирдэринэн күүлэйдиэхтэрэ, отоннуохтара, бэлисипиэттиэхтэрэ…