Сэтинньи 15 күнүгэр Хайахсыт нэһилиэгэр И.Г. Тимофеев — Теплоухов аатынан «Алаһа» норуот айымньытын дьиэтигэр Олоҥхо декадатын чэрчитинэн, оскуолатааҕы «Айаара» фольклор куруһуогун иитиллээччилэрэ куруһуок салайааччыта Нарыйаана Федотовна Николаева үөрэҕин хайысхатынан Мария Обутова-Эверстова «Дьуруйаан Бэргэн» олоҥхотуттан быһа тардан нэһилиэк олохтоохторугар көрдөрдүлэр.
Толору олоҥхону бу сигэнэн https://vkvideo.ru/video602482473_456239182?list=022e11e109c062dfbd киирэн көрүҥ.
Тэрээһиҥҥэ 17 оҕо кытынна: 5-11 кылаастартан – 9, 4 кылаастартан – 8 оҕо. Ону таһынан төрөппүттэр эмиэ кыттыыны ылбыттара улахан көмө буолла.
Сыралаах үлэтин түмүгүн кэнниттэн Нарыйаана Федотовналыын көрсөн кэпсэттим.
– Олоҥхо туруоруутун туох сыаллаах-соруктаах саҕалаабыккытый?
– Мин АГИКИ-га режиссура факультетыгар кэтэхтэн 4-с куурска үөрэнэбин. Ааспыт үөрэх дьылыгар хас биирдиибитигэр режиссерскай үлэлээх буолуохтааххыт диэн сорудахтаабыттара. Мин бу аан бастакы долгутуулаах туруоруум буолар. Толкуй бөҕөтүгэр түһэн, оҕолор талааннарын көрөммүн, кинилэр көмөлөрүнэн олоҥхо туруорарга санаммытым. Аан бастаан тугу хантан саҕалыырбын олох билбэккэ сылдьыбытым. Бэлэм сценарий булан ааҕан баран сөбүлээбитим уонна тугу да улаханнык уларыппакка, Мария Обутова-Эверстова “Дьурайаан Бэргэн” олоҥхотуттан быһа тардан туруордум.
– Репетициялар хайдах ааспыттарай? Туох уустуктары көрсүбүккүтүй?
– Биир ый устата бэлэмнэннибит. Аан бастаан сүрүн геройдарбын ыҥыртаан бэлэмнээн саҕалаабытым. Онтон нэдиэлэ буолан баран аа-дьуо аны сыананы кытта билсэн саҕалаабыппыт, хамсаныылаах ааҕар буолбуппут.
– Оҕолор айар дьоҕурдара, тылларын баайа, саҥарар, истэр, кэрэни ылынар сатабыллара сайынна дии саныыгын дуо?
– Олоҥхоҕо кыттыбыт оҕолор бары уһуйаан саастарыттан саха төрүт култууратын, олоҥхо эйгэтин дириҥник билбит, уһуйуллубут оҕолор буолаллар. Ол эрээри, оскуола боруогар үктэнэн, улаатан истэхтэрин аайы, сорох оҕолор саха фольклорун сэҥээрэллэрэ аччыыра биллэр. Кыбыстан эбэтэр атын интэриэстэргэ убанан, уһуйаан кэминээҕи олоҥхоҕо тапталлара мөлтөөн хаалыан сөп. Ол гынан баран, бу талааннаах оҕолор, ааспыт кэми уһугуннаран, олоҥхону чэпчэкитик, оонньуу курдук ылынан, бииргэ сүүрэн-көтөн олоҥхолуур санааларын саҥаттан уһугуннаран, маннык түмүккэ кэллилэр дии саныыбын. Кинилэр төрүт үгэспитин харыстыырга уонна сайыннарарга бэйэлэрин кылааттарын киллэрдилэр.
– Олоҥхоҕо оруоллары оҕолорго хайдах талбыккыный?
– Хас биирдии оҕо талааннаах. Куоластарын истэммин, үҥкүүлэтэн көрөммүн, сыанаҕа ким хайдах тутта-хапта сылдьарын – барытын учуоттаан оруолларын анаабытым.
– Бу кэнниттэн оҕолор олоҥхоҕо, төрүт тылларыгар интэриэстэрэ үрдээтэ дуо?
– «Дьуруйаан Бэргэн» олоҥхоттон быһа тардыы туруоруутун кэнниттэн оҕолор санаалара лаппа уларыйда. Сир-дойду иччилэрин ааттарын биллилэр, олоҥхо, тойук, оһуохай көрүҥнэрин эрдэ билбэт эбэтэр буккуйар буоллахтарына, билигин араара үөрэннилэр, сахалыы инструменнар араастарын, ааттарын биллилэр. Өссө даҕаны маннык туруорууларга кыттыахпыт этэ диэн баҕа санааларын үллэстибиттэрэ. Олоҥхо декадатын чэрчитинэн, нэһилиэк дьонугар, төрөппүттэригэр көрдөрөн, хайҕабыл, долгуйуу диэни билэннэр кынаттаннылар.
– Олоҥхону оҕолору кытта туруорарга баҕалаах педагогтарга тугу сүбэлиэҥ этэй?
– Олоҥхо туруоруутугар бастакы холонуубут буолан, сыыһа-халты туттуулар бааллара. Маннык алҕастар хатыламматын туһугар, атын уһуйааччыларга маннык сүбэлиэм этэ: бастатан туран, күүстээх хамаанданы тэринэн, үлэни үллэстэн, бары бииргэ толкуйдаһан, декорациялары, көстүүмнэри оҥорон, оҕолору уонна нэһилиэк дьонун кытары үлэлэһэн саҕалыахха сөп. Киһи кыайбатаҕа, сатаабатаҕа диэн суох ээ, дьиҥэр. Баҕалаах уонна эрэллээх эрэ буолуохха наада дии саныыбын.
– Нарыйаана Федотовна, кэпсээниҥ иһин махтал!
Вика БОРИСОВА, IX кылаас, «Мичээр» медиа-киин,
А.П. Илларионов аатынан Хайахсыт орто оскуолата, Чурапчы