Алтынньы 8-9 күннэригэр Дьокуускай куоракка Уһук Илиҥҥи норуоттар төрүччүлэрин форума буолан ааста. Мин Н.Е. Мординов-Амма Аччыгыйа аатынан “Кэскил” оҕо бэчээтин кыһата тэрийэн ыыппыт “История дьиэттэн саҕаланар” диэн тэрээһиҥҥэ кыттыыны ыллым. «Кэскил» медиа-оскуола юнкора буоламмын форум сырдатыыгыра үлэлээтим.
Аатыгар да этиллэ сылдьарын курдук, дойду историята дьиэ кэргэнтэн саҕаланар. Биһиги хас биирдиибит эһэлээх, эбэлээх, ийэлээх, аҕалаах, үүнэн турар баараҕай мас курдук силистээх-мутуктаах дьоммут. Ол иһин киһи төрдүн-ууһун билэргэ дьулуһар.
“История дьиэттэн саҕаланар” диэн тэрээһиҥҥэ Москва куораттан Дмитрий Киркинский кыттыыны ылла. “Кэскил” оҕо бэчээтин кыһата ыытар “Төрүччү” бырайыагар кыттыбыт оҕолор “Киркинский” диэн ааты элбэхтик истибиппит, билэбит. “Мин дьиэ кэргэним Аҕа дойду историятыгар” диэн дьиэ кэргэн форумугар кыттыбыт оҕолорго Дмитрий Киркинский “Древо жизни” төрүччүнү оҥоруу электроннай программатын бэлэхтээбиттэрэ. Онон Дмитрий Александровиһы дьиҥнээхтии көрөр биһиэхэ ураты буолла.
Кини бэйэтэ инженер, программист идэлээх эбит. Бүгүҥҥү тэрээһин “История дьиэттэн саҕаланар” диэн ааттааҕын саамай сөп диэн бэлиэтээтэ. Киниэхэ, инженер, программист идэлээх киһиэхэ, төрүччүнү техническэй өттүнэн ылыммыта төрөөбүт дьиэтиттэн саҕаламмыт. Онуоха улахан оруолу эһэтэ Юрий Евгеньевич Яблоков оонньообут.
– Мин эһэм Подмосковьеҕа олорбута. Биһиги аймах хантан төрүттээхпитин-уустаахпытын ойуулаан, улахан каарта курдук оҥорон иһэр этэ. Оннук илиитинэн хас да каартаны оҥорбута. 2002 сыллаахха төрүччү маһын оҥорууга саайт оҥорон таһаарбытым. Эһэм оҥорбут кумааҕы каарталарын барытын компьютерга киллэрбитим. Оччолорго эһэм 80 саастааҕа. Салгыы бу үлэни аҕам тутан хаалбыта. Билигин бу үлэ үһүс көлүөнэ эстафетатын мин тутан илдьэ хааллым, – диэн кэпсээтэ.
Дмитрий Александрович этэринэн, дьиҥэр бу уустук үлэ буолбатах эбит. Аймахха саҥа оҕо төрөөтөҕүнэ хаартыскатын, төрөөбүт күнүн, киһи өллөҕүнэ эмиэ күнүн-дьылын киллэрэн иһэр. Аймахтара төрүччүлэрин туһунан ыйыттахтарына, бэлэм оҥоһуллубуту барытын утары уунан биэрэр эбит. Аны кыыстаах уол ыал буоллахтарына, төрүччү маһын холбоон таһааралларыгар саайка олус табыгастааҕын туһунан эттэ.
– Бириэмэтэ кэллэҕинэ, бу үлэбин бэйэм оҕолорбор туттарым, – диир Д.А. Киркинский.
Киркинский “Древо жизни” программатын хайдах туһанабыт? Бу программа онлайн сыһыарыы буолбатах. Компьютерга хачайданар программа. Интернеккэ “Киркинский программа для построения генеалогических древ” диэн суруйан булаҕыт. https://genery.com/ru/support/about_us/?ysclid=mgra4cj1z5207637511. Саайка киирэн хачайдаан ылан, туһанаҕыт.
Дмитрий Александрович бэлиэтээн этэринэн, Арассыыйаҕа 3-тэн 5-кэ диэри дьону ылан көрөр эбит буоллахха, 3,5 % эрэ дьон бэйэлэрин төрүччүлэрин интэриэһиргииллэр.
– Онтон Саха сиригэр төрүччүгэ интэриэс быдан үрдүк. Хотугу норуоттар генеалогияларын үөрэтэр институту кытта төрүччү нэһилиэстибэтин тэнитэргэ ыкса сибээстээхтик үлэлиибит. Кыра-кыралаан сыалбытын ситиһэбит, – диир Дмитрий Киркинский.
Уһук Илиҥҥи норуоттар төрүччүлэрин форумугар Дмитрий Александрович Саха сирин бары бибилэтиэкэлэригэр “Древо жизни” лицензионнай программаны бэлэх быһыытынан босхо туттарда.
Форум кэмигэр Арассыыйа араадьыйатын Саха сиринээҕи филиалын быһа эфиригэр кыттыыны ылбытым. Мин араадьыйаҕа бастакы сылдьыым буолан, долгуйбутум. Үһүс сылбын төрүччүбүн – Харбахаанаптар аҕа уустарын туһунан чинчийбит үлэбиттэн быһа тардан кэпсээтим. Быһа эфиргэ оскуолабытыттан 7-с кылаас үөрэнээччитэ Устя Лазарева уонна Саха өрөспүүбүлүкэтин Национальнай архыыбыттан Наталья Николаевна Малышева кыттыыны ылбыттара.
Төрүччү форумуттан олус элбэҕи биллим. Уопсайынан, төрүччүнү үөрэтиинэн сөпкө дьарыктанар эбиппин диэн бэйэбэр эрэлим өссө күүһүрдэ.
“Кэскил” оҕо бэчээтин кыһата быйылгы үөрэх дьылыгар төрүччүнү чинчийэр, үөрэтэр оҕолорго анаан чинчийэр үлэ күрэҕин төрдүс сылын саҕалаата. Төрүччүнү үөрэтэргэ интэриэстээх, “Энергетик” куорат таһынааҕы лааҕырга “Төрүччү” сменатыгар сылдьыбыт оҕолорбун бу күрэххэ кыттыаххайыҥ диэн ыҥырабын. Алтынньы 31 күнүгэр диэри үлэлэргитин манна хачайдаан киллэрэҕит.
https://forms.yandex.ru/u/68e4712b068ff02d7d81319b
Сайаапка формата манна баар: https://vk.com/doc-199463452_688810216?hash=X0sCtNNuO4wW1ypcyCOqyTrVHSmIR3vtzE79mRZCtyc&dl=qas4iqY6CebVUFD8UhZh8N6NkdVci29g73mYdzZ7agc
Бастыҥ үлэлээх оҕолор өрөспүүбүлүкэтээҕи «Инникигэ хардыы» научнай-практическай конференцияҕа кыттар быраабы ылаллар. Уонна үчүгэйэ диэн бу күрэх төрүччүгэ биир интэриэстээх оҕолору бииргэ түмэр.
Күрэххэ кыттыы туһунан сиһилии 89142807263 нүөмэргэ билсиҥ.
Алина ТАППЫРОВА, XI кылаас,
“Кэскил” оҕо бэчээтин кыһата ыытар
“Төрүччү” бырайыагын кыттыылааҕа,
В.И. Ленин аатынан Уолба орто оскуолата, Таатта