Үлэлииллэр — кыайалларын,
Оҥороллор — сатыылларын.
Ийэ дойдум баайын-дуолун
Үлэ дьоно үүннэрбитэ.
Ийэ дойдум аатын-суолун
Үлэ дьоно үрдэппитэ.
Леонид Попов
«Бөртө» сылгы собуота бастыҥ үлэһиттэрдээх буолан, үлэтэ тахсыылаах, ситиһиилээх. Ол курдук хаһаайыстыба биир бастыҥ үлэһитинэн ахсыс сылын сылгы зоотехнигынан үлэлии сылдьар Анастасия Макарова буолар.
Кини 1994 сыллаахха оскуоланы бүтэрэн, Дьокуускайга бастаан орто анал үөрэҕи биэрэр техническэй лицейгэ, онтон ДьГТХА эт-үүт аһылыгы оҥорон таһаарар технолог үөрэҕэр киирбитэ, үрдүк үөрэҕи бүтэрэн, дойдутугар Улахан Ааҥҥа кэлэн, 2002 сылтан тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлии сылдьар. Бастаан үүт собуотугар үлэлээбитэ, ол кэмҥэ дириэктэринэн Максимов Александр Степанович үлэлиирэ.
Эдэр кыыс тыанан, арыынан сайылаан-күһээн үлэлиир үлэҕэ улаханнык ыарырҕаппакка үлэтин саҕалаабыта. Онтон 2004 сылтан племенной үлэҕэ зоотехнигынан үлэлээбитэ. Эрдэ сүөһүнү, сылгыны иккиэннэрин учуоттарын оҥорор этэ, онтон хаһаайыстыба сүөһүтүн-сылгытын ахсаана элбээбитигэр, 2015 сылтан сылгыга эрэ зоотехниктыыр.
Анастасия Николаевна үлэтин туһунан маннык кэпсиир: «Сыл аайы былаан быһыытынан ортотунан 60 төбө племенной убаһалары иитиигэ атыылыыбыт. Убаһаттан саҕалаан удьуордарынан, ийэлэринэн-аҕаларынан көрөн-талан иитиигэ хаалларабыт. Саастарын ситтэхтэрин аайы мээрэйдиибит, ыйыыбыт. Генетикаҕа хааннарын ДНК анализтатабыт. Миигин үөрэппит-такайбыт уонна «Бөртө» сылгы собуота атаҕар турарыгар сүҥкэн өҥөлөөх сылгыһыттарынан Васильев Игнатий Гаврильевиһы, Макаров Исай Семеновиһы, Апросимов Василий Михайловиһы, Пудов Александр Васильевиһы ааҕабын».
Анастасия Николаевна 2010 сыллаахха Российскай Федерация тыатын хаһаайыстыбатын министерствотыттан махтал сурук туппута. Кини оҥорор докумуоннара ситэри буолан, хаһаайыстыба бириэмэтигэр быыстапкаҕа кыттан, Россияҕа сылгыга, сүөһүгэ племенной хаачыстыбаларыгар лицензия ылбыта элбэҕи кэпсиир.
Анастасия Николаевна кэргэнинээн Сергей Сергеевичтыын үс оҕолоохтор, улахан кыыстара Нарыйа Мэҥэ-Хаҥалас Майатыгар музыкальнай оскуола учууталынан үлэлиир. Уолаттартан улахан уол Илья оскуолаҕа төрдүс кылааска үөрэнэр, кыра уол Давид – детсад иитиллээччитэ.
Иллэҥ кэмигэр сайынын клубника үүннэрэр, бастаан биэс угу олордубут, билигин 750 ук клубникалаах. Ол таһынан садовай малина, садовай моонньоҕон, садовай хаптаҕас олордор.
Анастасия Николаевна араас сорду олордон, амтанын, тулуйумтуотун, түргэнник ситэрин, элбэх астааҕын кэтээн көрөр. «2022 сылга соцконтракт диэҥҥэ кыттаммын, 250 000 солкуобай көмө ылбытым, онон 3 улахан сайыҥҥы теплица тутуннум уонна сири оҥорорго мотоблок атыыластым. Кэргэним Иванов Сергей Сергеевич барытын сатыыр буолан, бэйэтэ бириэмэтигэр ууну кутар гына, капельнай полив оҥорбута, таймер туруорбута. Клубникабыт бустаҕын аайы нэһилиэнньэҕэ атыылыыбыт. Инникитин үүнээйилэрбитин өссө элбэтиэхпит. Кыһыннары үүннэрэр баҕа санаалаахпыт», — диэн үөрүүтүн үллэстэр.
«Бөртө» сылгы собуота сылын аайы ыытыллар араас Саха сирин иһинэн эрэ буолбакка, бүтүн Россиятааҕы уонна Аан дойду таһымнаах күрэхтэргэ, быыстапкаларга кыттан, улахан ситиһиилэрдээх.
Элбэхтэн сүрүн кыайыылара манныктар:
— 2005 с. хаһаайыстыбалар икки ардыларыгар «Бастыҥ племенной сылгы хаһаайыстыбата» куоталаһыыга дипломант;
— 2006 с. «Золотая осень-2006» , Москваҕа Российскай выставкаҕа племенной сылгыны иитии иһин кыһыл көмүс мэтээл, махтал сурук;
— 2009 уонна 2010 сылларга Саха сирин киин улуустарын бастыҥ хаһаайыстыбата;
— 2011 с. «Бөртө» сылгы собуота Приленскэй боруоданы сайыннарыыга патент ылбыта;
— 2013 с. Саха республикатын бастакы сылгыһыттарын сүлүөтүгэр МТЗ-82 тракторынан бириэмийэ, «Лучшие товары Якутии», «100 лучших товаров России» биэ үүтүгэр димломант, Россия тутулуга суох профсоюзтарыттан Почетнай грамота;
— 2015 с. «Лучшие товары и услуги – Гемма» диэн аан дойду үрдүнэн ыытыллар күрэххэ 42% сүөгэй-ас иһин кыһыл көмүс мэтээли, «Приленскэй боруода» сылгыны иитиигэ репродуктор хаһаайыстыба лицензиятын Российскай Федерация тыатын хаһаайыстыбатын министерствотын быһаарыытынан ылбыттара;
— 2016 с. ынах сүөһүгэ племенной хаачыстыбалаах холмогор боруоданы иитиигэ репродуктор хаһаайыстыба лицензиятын Российскай Федерация тыатын хаһаайыстыбатын министерствотын быһаарыытынан ылбыттара.
Осипова Ильяна, Тимофеева Ариана, 9 кылаас үөрэнээччилэрэ, Васильева М.Н. «УОТ» медиакиин