Эркээни хочото Саха сиригэр баар үс улахан хочолортон биирдэстэрэ буолар. Эркээни хочотун саамай ураты, историческай уонна култуурунай суолталаах диэн билэбит. СӨ Аччыгый наука академиятыгар Саха сиринээҕи чинчийэр оскуола кыттыылаахтара Эркээни хочотун геологическай тутуллуутун үөрэтэн саҕалаатылар.
Кылгас справка: Эркээни хочото Өлүөнэ өрүс хаҥас кытылыгар Табаҕа тумуhун икки ардыгар тайаан сытар. Эркээни хочотун иэнэ — 160 кв. м., уһуна — 40 км, кэтитэ — 6 км. Эркээни хочотун территорията — 3,2 кв. м ылар, ол аата Саха сирин хочолоруттон улаханнара буолар.
Саха сиринээҕи чинчийэр оскуола тьютордара П.И. Мельников аатынан ирбэт тоҥу үөрэтэр институтун сүрүн инженера Есения Адлановна Щипанова уонна сотьютор, 1 категориялаах инженер, Дьулустаан Егорович Сивцев Эркээни хочотун чинчийии бырайыагын үөрэнээччилэргэ иилээн-саҕалаан ыыталлар. Тьютордар этэллэринэн, бу чинчийии сыала-соруга Эркээйи хочотун иһигэр Өлүөнэ өрүс салаатын комплекстарын аллювиальнай түһүлгэлэрин тутуутун сокуоннарын олохтооһун, ону тэҥэ террасовай комплекс үөскээһинин хронологиятын уонна усулуобуйатын чуолкайдааһын буолар.
Бырайыак түмүгүнэн туох оҥоһуллуой?
1. Хонуу үлэтин чинчийиитин түмүгэр Чапаево чугаһыгар баар вал ыраастаныа.
2. Хонуу геоморфологическай кэтээн көрүүлэрин ыытыы түмүгэр Эркээйи хочотун рельебин туспа көрүҥнэрин суруйуохтара.
3. Быһыы араас чаастарыттан кумахтары гранулометрическай ырытыыны ыытыы түмүгэр, кээмэйдээх характеристикалара уларыйыыта көстүөҕэ.
4. Көтөр аппарат (квадрокоптер) көмөтүнэн сири түһэрии түмүгэр үөрэтиллэр учаастактар ортофото-былаанара оҥоһуллуоҕа.
5. Эркээйи хочотун учаастактарын КГИС бырагырааматыгар дешифрация үлэтэ ыытыллыаҕа.
Бырайыакка уон эдэр чинчийээччи үлэлиир. Чуолаан бу бырайыагы тоҕо талбыттарын туһунан ыйытыыбар оҕолор географияны интэриэһиргииллэрин эттилэр. Холобур, Камилла географияҕа дакылаат оҥорбутун, ол кинини интэриэһиргэппитин уонна салгыы бу үлэтин сайыннарыан баҕарарын туһунан этэр. Онтон бырайыак биир кыттааччыта Сайкуо олорор сирин туһунан элбэҕи билиэҕин баҕарарын уонна география предметигэр интэриэстээҕин кэпсээтэ.
Мин санаабар Эркээни хочотун чинчийии бастыҥ тиэмэ, бу маны оҕолору кытары тэҥҥэ үөрэтэргэ, чинчийэргэ олус интэриэһинэй буолуо дии саныыбын.
Нарияна БУРЦЕВА,
М.Е. Васильева аатынан 2 Малдьаҕар орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ.
«Кэскил» оҕо пресс-киинин эдкора.
keskil14.ru