«Оһуохайдыыр оһуохай, эһиэхэйдиир эһиэхэй»… Чурапчы улууһун үөрэнээччилэрин уонна уһуйаан иитиллээччилэрин ыһыаҕар ыраахха диэри иһилиннэ. Оҕо аймах уйгулаах ыһыаҕар оһуохай күрэҕэ тэрилиннэ.
Оһуохай – саха норуотун былыргы төрүт үҥкүүтэ. Сиэри-туому тутуһууну кытта ситимнээх. Элбэх киһи төгүрүччү туран, илиилэриттэн ылсан, анал хатыланар хамсаныылары оҥоро-оҥоро, ыллыы-ыллыы күн хоту эргийэллэр. Оһуохайы ыһыахха үҥкүүлүүллэр.
Ураты үҥкүү туһунан биһиги күрэх дьүүллүүр сүбэтин бэрэссэдээтэлин кытта сэһэргэстибит.
Валентина Ивановна Дьячковская, күрэх дьүүллүүр сүбэтин бэрэссэдээтэлэ:
– Оһуохай киһи өйө-санаата сайдыытыгар туох көмөлөөҕүй?
– Оһуохай биһиги өбүгэбит былыр-былыргыттан илдьэ кэлбит үҥкүүтэ. Күҥҥэ үҥүү-сүктүү уонна алгыс ылыы буолар. Ол аата саха киһитэ оһуохайдаан күүс-куох ылынан бэйэтин өйүн-санаатын, туругун, үс кутун бөҕөргөтөр.
– Биһиги тоҕо оһуохайга эргиллэн кэлэ турабытый?
– Эппитигэр-хааммытыгар баар өбүгэ үгэһэ. Былыр-былыргыттан, Эллэй Боотур саҕаттан, Омоҕой оҕонньор саҕаттан, оонньууламмыт оонньуубут, үнкүүлэммит үнкүүбүт буоларын быһыытынан, биһиги эппитигэр-хааммытыгар иҥэ сылдьар буолан, оһуохайбыт күн бүгүҥҥэ диэри кэнчээри ыччака тиийэн кэлбит.
– Оһуохай эйигин тугунан угуйарый?
– Оһуохай киһи кутун-сүрүн тардар, угуйар. Оһуохайдыы сырыттахпытына аламай маҥан күммүт былыт быыһыттан тахсан кэлэрэ эриэккэс көстүү. Онон саха күҥҥэ сүгүрүйүү үҥкүүтэ буоларын сэргиибин, сөҕөбүн-махтайабын.
– Оһуохай туһунан өссө тугу кэпсиэн этэй?
– Оһуохайы чинчийбит дьон элбэх. Аан бастаан Үөһээ Дьааҥы сиригэр-уотугар сылдьаннар сахалыы оһуохай баар эбит диэн чинчийбиттэрэ. Онтон бу Чурапчы оһуохайын чинчийэннэр оһуохай тарҕанан барбыта.
***
Күн оһуохайа дииллэринии, бүгүн күммүт туран биэрдэ. Кыттааччылар оһуохайы оройуттан туттулар. Түгэнинэн туһанан кыттааччылары кытта кэпсэттибит.
Айдын Хоютанов, Төлөй орто оскуолатын VI кылааһын үөрэнээччитэ:
– Оһуохай киһи тылын-өһүн байытар уонна истэр дьоҕурун сайыннарар. Төрөөбүт тылы сайыннарарга олус туһалаах. Ону таһынан мин араас күрэхтэргэ ситиһиилээхтик кыттаммын үүнэбин-сайдабын. Бу күрэххэ Улуу Кыайыы туһунан оһуохай таһаардым. Кынат буолбут оҕолорбор истиҥник махтанабын.
Камилла Аржакова, А.П. Илларионов аатынан Хайахсыт орто оскуолатын Х кылааһын үөрэнээччитэ:
– Күрэххэ оҕолор бары үчүгэй баҕайытык кытыннылар. Мин эмиэ ситиһиилээхтик кытынным дии саныыбын. Оһуохай мин олохпор улахан суолталаах. Холобур, миэхэ дьоннорго арылларга, кыбыстыбакка эрэ кэпсэтэргэ көмөлөспүтэ. Оһуохайдааммын бэйэбэр эрэлим күүһүрэн, араас тэрээһиннэргэ хорсуннук уонна эрэллээхтик кыттабын.
Анна Нестерова, профессор Г.П. Башарин аатынан Сылаҥ орто оскуолатын VIII кылааһын үөрэнээччитэ:
– Мин оһуохай күрэҕэр кыттаммын сэниэ бөҕө ыллым. Иккис тыыным арыллыбыкка дылы. Бэлиэтээн эттэххэ, оһуохайынан дьарыктанаммын тыынарбыттан саҕалаан этим-сииним, куолаһым эрчилиннэ, күүһүрдэ.
Маша СИБИРЯКОВА, X кылаас,
Валерия СТЕПАНОВА, VIII кылаас,
«Тумус кыһа» медиа киин,
С.К. Макаров аатынан Чурапчы гимназията