Чакырбытыгар СӨ Бырабыыталыстыбатын отчуоттуур мунньаҕа буолан ааста. Биһиэхэ СӨ экономикаҕа миниистирин бастакы солбуйааччыта Мария Михайловна Аргунова салайааччылаах 20-чэ киһилээх бөлөх кэлэн отчуоттаан барда. Мунньахха барыта 60-ча нэһилиэк олохтооҕо сырытта. Отчуот иннигэр иннигэр түөрт сиринэн көһө сылдьан, үөрэнэр эбийиэктэрбитин кэрийэн көрдүлэр. Биһиги нэһилиэк сүрүн кыһалҕабыт туруорсар сорукпут оскуола буоларын биллилэр.
Мунньахха сүрүн киирбит ыйытыктар манныктар: тыа хаһаайыстыбата, уот тарыыба, бэйдиэ сылдьар уот боппуруоһа, паром, “Ирбис” сыаната. Бары салайааччылар толорутук хоруйдаатылар. СӨ Бырабыыталыстыбатын ыытар үлэтин бары сөптөөҕүнэн сыаналаатылар. Мунньах, отчуот кэннэ бөлөх салайааччыта М.М. Аргуновалыын кэпсэттибит.
— Мария Михайловна, нэһилиэкпитигэр отчуот хайдах ааста дии санаатыгыт?
— Үтүө күнүнэн, отчуот үчүгэйдик ааста. Нэһилиэнньэ бэйэтэ туруорсар уонна инники кэскилгэ быһаарыллар боппуруостарын эттилэр. Мин түмүктээн көрдөхпүнэ, саамай сүрүн кыһалҕа нэһилиэнньэҕэ 40-90 миэстэлээх оскуола-сад тутуутугар турар.
— Биһиги нэһилиэкпит сайдыытын туһунан туох санааҕа кэллигит?
— Нэһилиэк сайдыыта ыччаттан эмиэ тутулуктаах. Билигин оскуолаҕа үөрэнэ сылдьаҥҥыт кэлин үөрэхтээх дьон буолан, идэ ылан, нэһилиэккитигэр төттөрү кэлэн, дойдугут сайдарыгар үлэлиэхтээххит. Билиҥҥи ыччаттар үрдүк кылааты оҥорор кыахтаахтар дии саныыбын. Сайдыы түмсүүлээх буоллаххына кэлэр, элбэх үлэни кыайыаххын, сыалы ситиһиэххин сөп.
Үөрэтэн көрүҥ
— Үтүө күнүнэн, Константин Иннокентьевич, нэһилиэкпитигэр Бырабыыталыстыба 2023 сылга туох үлэни ыытта?
— 2023 сылга биһиги Бырабыыталыстыбаттан сүрдээх элбэх көмөнү ыллыбыт уонна тиһигин быспакка үлэлэһэ олоробут. Ол курдук, 60-тан тахса мөлүйүөннээх газ котельнайы туттардыбыт уонна суол өрөмүөннэниитигэр, гаастааһыҥҥа көмө туттубут. Оттон тыа хаһаайыстыбатыгар этэр буоллахха, грант, көмө харчы ылбыттар бааллар. Үлэ министиэристибэтин өттүттэн соцконтракт, эбии кыаммат ыалларга көмөлөр, итинник аахтахха, элбэх. Уопсай суумматын билигин ааҕан көрдөхпүнэ, барыллаан 90-ча мөлүйүөн курдугу көмө ылан олоробут. Ити аҥаардас 2023 сылга.
— Биһиги оскуолабыт хаһан тутуллуо дии саныыгытый?
— Быйыл күһүн оскуолабыт сыбаайатын түһэриэхпит дии саныыбын. Экспертизабытыгар кыһалҕалар тахсаннар, былырыын кыаллыбатаҕа. Быйыл 16 квартираны оҥоруохтаахпыт, ол эбэтэр, түөрт таас дьиэ тутуллуохтаах. Билигин газ котельнай киириэ, дьиэлэр тутуллан барыахтара, онтон оскуола саҕаланыа. Билигин Олоҥхо киинигэр үлэлэһэ сылдьабыт. Быйыл өссө балаҕан оҥоруохпут уонна үлэ киинин оҥороору сылдьабыт. Былаан наһаа элбэх, олоххо сыыйа киирэн иһиэ. Бу кэнники оҕолор бэйэҕит 1991 сылтан үлэ хайдах барда диэн эмиэ үөрэтэн көрүҥ. Биһиэхэ улууска бастакынан “Үтүө дьыала” хамсааһын чэрчитинэн саала, кулууп тутуллуута эмиэ норуот хамсааһынынан салаллыбыта.
Арина Кузьмина, Яна Алексеева VIII кылаас үөрэнээччилэрэ,
Чакыр, Чурапчы.