Аан дойду үрдүнэн тыһыынчанан элбэх араас кыыл-сүөл, хамсыыр харамай олорон ааспытын билэбит. Мэҥэ Хаҥалас улууһун Моорук нэһилиэгэр К.К.Байкалов аатынан музей баар. Бу музей олус дьикти, хантан кэлбитэ биллибэт, киһини толкуйдатар үгүс экспонаттаах.
Нэһилиэк 1710 сыллаахха төрүттэммит. Суола үрэх сүнньүгэр сытар. Былыргы нэһилиэк буолан, дьикти булумньуларынан баай. Музей биир оннук былыргы экспонаттарынан үҥүү уонна носорог уҥуоҕа буолаллар.
Юра сэдэх булумньута
Муус үйэ аарыма кыылын — носорог уҥуоҕа 1986 сыллаахха Хорообут Барылаһыттан булуллубут. Оччотооҕуга VII кылаас үөрэнээччитэ Юра Ксенофонтов доҕотторун уонна учууталын кытта похуоттуу барбыттар. Тохтуур сирдэригэр тиийэн, чэй оргуйуор диэри, үрэҕи киирэн көрбүттэр. Оҕолор таастаах үрэххэ саҥа сылдьар буоланнар, барыны-бары сэргээбиттэр. Юра таас быыһыгар туох эрэ маҥхайан сытарын бэлиэтии көрбүт. Арай улахан уҥуох сытар эбит. Тута учууталын ыҥырбыт. Николай Гаврильевич улахан кыыл буоларын сэрэйбит. Сэдэх булумньуну оскуолаҕа туттарбыттар. Ол билигин нэһилиэк музейыгар баар.
Мэҥэ Хаҥаласка, чуолаан Суола үрэх сүнньүгэр, Моорукка, аарыма кыыллар муостара, төбөлөрүн уҥуохтара көстөн, билигин музейга хараллан тураллар. Күндү ааҕааччы, Моорукка тиийдиҥ эрэ биһиги музейбытыгар хайаан да сылдьаар.
Коля булбут үҥүүтэ
Бу үҥүүнү 1994-1995 сыллардаахха V кылаас үөрэнээччитэ Коля Аринкин булбут. Дэриэбинэттэн Киис тиирбит диэн сайылыкка баран иһэн бэлисипиэттэн охтон түспүт. Туран иһэн үҥүү сытарын көрбүт. Хаһан да маннык малы көрө илик буолан, дьиктиргээбит, соһуйбут. Тута музейга илдьэн туттарбыт. Үҥүү уһуна 20 см, мас ук батары анньыллан киирэр үүттээх сирэ 13 см эбит. Сэбирдэх курдук быһыылаах. Икки өттүгэр оһуор бэлиэлээх. Тимиртэн оҥоһуллубут. Маннык курдук быһыылаах үҥүүлэр былыр Грецияҕа уонна Кытайга ордук тарҕаммыттар эбит.
Бу сыл Мэҥэ Хаҥалас улууһун киин музейын оччотооҕу үлэһиттэрэ, археологтар үҥүү булуллубут сиригэр археологическай хаһыыны ыыппыттар. Ол эрэн, атын тугу да булбатахтар. Үҥүүнү «XVII үйэ кыргыс кэминээҕи сахалар былыргы маллара» диэн быһаараллар. Коля Аринкин булбут үҥүүтэ Моорук сиригэр хантан кэлбитэ, кимиэнэ буолара билигин да биллибэт. Ол эрэн нэһилиэк историятын байыппыта, дьон болҕомтотун тарпыта.
Ааптар Тимур Уваровскай, VII кылаас, Моорук, Мэҥэ Хаҥалас.
8 8
Наһаа үчүгэйдик тиһиллэн, суруллан оҥоһуллубут үлэ буолбут. Хаартыскалааҕа, уруһуйдааҕа киһи вниманиетын тардар. Өссө да авторга ситиһиилэри, төрөөбүт дойдутун туһунан саҥа үлэлэри баҕарабыт
Тимур молодец ситиhиини
маладьыас!!!
Хорошо
Эдэр репортер Тимурга өссө да ситиһиилэри баҕарабын.
Дьэ, кырдьык да дьикти эбит хайдах ити унуу Моорукка тиийбитэ!
Бэккэ суруйбут, өссө да итинник элбэҕи билэ, сайда турдун!