Саха сирин үрдµнэн ыытыллар спортивнай оонньуулар баай историялаахтар. Онно кыттан, кыайыыны ситиспит спортсменнары умнубаттар. Ол туһунан Горнай оҕолоро кэпсииллэр.
2021 сыл Горнай улууһугар ураты сыл. Өссө 2017 сыллаахха XXI «Манчаары оонньуулара» Горнай улууһугар ыытыллара быһаарыллыбыта.
Мин эһиэхэ «Манчаары оонньууларыттан» улууспутугар кыайыы мэтээлин аҕалбыт спортсменнар тустарынан кэпсиэҕим.
1990 сыллаахха биһиги улууспутугар XII «Манчаары оонньуулара» ыытыллыбыттара. Онно сүүрэр стадион, саҥа факел оҥоһуллубута. Бу сыл Одунуттан атах оонньууларыгар Герман Никифоров II миэстэ буолбута. Герман Степанович 1983 сыллаахха Мэҥэ Хаҥалас улууһугар ыытыллыбыт Спартакиадаҕа атах оонньууларыгар эмиэ II миэстэни ылбыт. Кини «Манчаары оонньууларыгар» суолу арыйбыт бастыҥ киһибит буолар. XII «Манчаары оонньууларыгар» түөрт киһилээх шведскэй эстафетаҕа Одунуттан Оксана Афанасьева 400 м сүүрэн, хамаанданан II буолбуттар.
2009 сыллаахха Бүлүү улууһугар ыытыллыбыт XVIII “Манчаары оонньууларыгар” Горнайтан 41 спортсмен кыттыбыт. Онтон 10 спортсмена — Маҕарас нэһилиэгиттэн. Мас тардыһыытыгар Айталина Колодезникова, таас көтөҕүүтүгэр Дьулустаан Ноговицын, хотугу многоборьеҕа Мая Брызгалова чемпионнаабыттар. Айталина Колодезникова — XVIII, XIX, XX “Манчаары оонньууларын” кыттыылааҕа.
2017 сыллаахха Үөһээ Бүлүүгэ ыытыллыбыт XX «Манчаары оонньууларыгар» Эдуард Максимов хапсаҕайга, хотугу многоборьеҕа Иван Ксенофонтов чемпионнаабыта. Мас тардыһыытыгар Дьулустаан Ноговицын, хотугу многоборьеҕа Аяна Эверстова, Марианна Кожеваткина II миэстэ буолбуттара.
Герман Никифоров, Оксана Афанасьева, Айталина Колодезникова үһүөн бииргэ төрөөбүттэр. Кинилэри “Манчаары оонньууларыттан төрүттээх дьиэ кэргэн” диэн ааттыахха да сөп.
Лена Ноговицына, IX кылаас, Л.Н. Харитонов аатынан Маҕарас орто оскуолата, Горнай.
200-тэн лаппа тахса сыл аннараа өттүгэр, Кэҥкэмэ Маҥанытыттан Титирик ойуун диэн киһи кэлэн олохсуйбут. Олохтоохтор кинини кэлбит сириттэн Маҥан аттаах Маҥаны диэн аттаабыттар. Ити курдук Дьокуускай уонна Бүлүү куораттар ортолоругар олохсуйбут Орто Сурт бөһүөлэк баай историялаах.
Биһиги нэһилиэкпит киэн туттуута — Петр Варламов. Мас тардыһыытыгар Саха өрөспүүбүлүкэтин спордун маастара. XII, XIII, XVI «Манчаары оонньууларын кыттыылааҕа. 204 кг ыйааһыннаах тааһы көтөҕөн XX үйэ муҥутуур күүстээҕинэн ааттаммыта.
Онтон биир киэҥ туттар спортсмеммыт Владимир Оленов гиирэ анньыытыгар Россия спордун маастара. ХХ “Манчаары ооньууларыгар” III миэстэлээх.
Прокофий Текеянов, С.И. Тимофеев-Кустуктаанап аатынан Маҥаны орто оскуолата, Орто Сурт.