Балаҕан ыйын 27 күнүгэр, Судаарыстыбаннас күнүгэр, Таатта улууһун Хара-Алдан нэһилиэгэр кэрэ-бэлиэ күн ааста. Ол курдук, бу күн Алдан Эбэбитигэр, кини баайыттан сомсубут Улуу Кыайыыны уһансыбыт тыыл бэтэрээннэригэр Мэҥэ таас аһыллыыта буолан ааста.
Мэҥэ таас ааптара: Егоров Петр Иванович
Спонсордара: ИП “Винокуров Н.Г”. , “Хара-Алдан нэһилиэгэ” ТСТ.
Маастардар: Егоров Петр Иванович, Варфоломеев Афанасий Афанасьевич.
Мэҥэ таас сыалыһар, сордоҥ алыһары ытырбыт, хатыыс балыктар быһыыларынан цеменинэн оҥоһуллубут скульптура буолар. Олорон ыларга ыскамыайкалаах, харыстанар тимир күрүөлээх.
Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар фрону балыгынан хааччыйар сыалтан 1943 сыллаахха “Төрүттэнии” балык артыала тэриллибит.
Балыксыттар сайыҥҥы өттүгэр өрүскэ муҥхалаан, илимнээн, күһүн үрэхтэри быһан , кыһын күөлгэ муҥхалаан, өрүскэ сыалыһары туунан бултууллара. Оччолорго күөлтэн элбэх собону бултуур эбиттэр. Сайын күөллэри ыраастыыр буолан күөлү барытын кэриэтэ муҥхалыыллара. Балыксыттар сайыҥҥы өттүгэр Ньырҕалаайынан, Саабанан, Чараҥынан, Буруо көппүтүнэн муҥхалыыллара. Мас отуунан, Муҥур Тиитинэн, Хочонон, Уолбутунан хатыыска туу угаллара, сайыҥҥы сезоҥҥа 30 тонна балыгы, кыһын Мохсоҕоллоох уонна Кыыттаах хайаларынан мууһу аннынан сыалыһар балыкка 30 тонна, күһүн саас күөллэри муҥхалаан 15 тонна балыгы ылан государствоҕа туттараллара.
1944 сыллаахха Дириҥ борууга балыгы тутар, тууһуур учаастак, маҕаһыын тэринэн, подвал оҥостон үлэлээбиттэрэ.
Олохтоох балыксыттары таһынан Хара-Алдан сиригэр- уотугар собуоту кытта дуогабардаһан хас да кэлии биригээдэ үлэлээбит. Кинилэр истэригэр араас омуктар бааллара.
Бу памятникка үлэлэспит убайдарбытыгар Никита Гаврильевичка, Петр Ивановичка, Афанасий Афанасьевичка улахан махтал тылларын аныыбыт, үлэҕитигэр ситиьиини, доруобуйаны.
Төрүттэрбит тугунан дьарыктанан олорбуттарын эдэр көлүөнэ билиэхтээх, үөрэтиэхтээх. Салгыы “Төрүттэнии” балык артыалын дириҥник үөрэтиллэн, чинчийэн үйэтитилиннэҕинэ төрөөбүт нэһилиэкпит историятын баайа хаҥыа, эдэр ыччат төрүтүн билэригэр күүс көмө буолуо дии саныыбыт.
«Айан» кулууп оҕолоро, салайааччы Т.П. Сметанина.
Хара-Алдан орто оскуолата.
keskil14.ru