Кыра эрдэхпиттэн мин араас киинэлэри, сериаллары сөбүлээн көрөөччүбүн. Спорт тиэмэтэ миэхэ саамай бастыҥ уонна чугас. Тоҕо диэтэххэ, спортсменнар тустарынан киинэлэр көрөөччүлэри умсугуталлар, кыайыыга дьулууру саҕаллар, туруоруммут сыалгын ситиһэргэ үөрэтэллэр.
Кэнники сылларга сахалар таһаарбыт спорт туһунан киинэлэрин көрүтэлээтим, холобур: «Дьулуур», «Диодорова. Против течения», «Спид Стар». Ол гынан баран, саамай сөбүлээбит киинэм «Триумф». Бу киинэни олус сөбүлээммин үс төгүл көрбүтүм. Аан бастаан саҥа тахсыбытыгар дьиэ кэргэммин кытта «Лена» киинэ тыйаатырыгар көрө барбыппыт, ол кэнниттэн сыл аҥаара ааспытын кэннэ иккистээн «Авиатор» киинэ саалатыгар доҕотторбун уонна бу соторутааҕыта, дьүөгэбин кытта Интернеккэ көрбүппүт. «Триумф» — олус үчүгэй, интэриэһинэй киинэ буолан, хас көрдөҕүн аайы, өссө көрүөххүн баҕаран кэлэҕин.
Олоххо буолбут дьиҥ түгэннэр
«Триумф» — дьиҥнээхтик олоххо буолбут түгэннэр тустарынан киинэ, 2024 сыллаахха Михаил Лукачевскай уһулан, улахан экраҥҥа таһаарбыта. Бу киинэ Дмитрий Коркин диэн чемпионнары дьарыктыыр улуу тренер уонна кини иитиллээччилэрин туһунан. Сүрүн оруоллары Гаврил Менкяров (Павел Пинигин), Иннокентий Луковцев (Дмитрий Коркин), Дьулусхан Андросов (Александр Иванов) уонна Семен Лукин (Роман Дмитриев) оонньууллар. Павел өссө кыра эрдэҕинэ, ыһыахха Дмитрий Коркин туһунан билэн баран, киниэхэ дьарыктаныан баҕарбыт. Ол гынан баран, кини дьиэ кэргэнигэр саамай улахан убайдара, баар суох көмө киһилэрэ буолан, дьоно бастаан Чурапчыга барарын сөбүлээбэтэхтэр. Ол кэнниттэн, хомойуох иһин, ийэлэрэ өлөн хаалар. Уолун аҕата Коркиҥҥа аҕалар, онон Павлик спортивнай оскуолаҕа ылыллан, Дириҥ дэриэбинэттэн Чурапчыга көһөр.
Хайдах баарынан
Чемпионнары таһаарарга Дмитрий Петрович Коркин Н.Н. Волков «На ковре — борцы Якутии» диэн кинигэҕэ сурулларынан, араас тренажердары бэйэтэ айан, оҥорон, олорго уолаттары эрчийбит эбит. Кини бастакынан сылы эргиччи тохтобула суох күҥҥэ иккитэ тренировкалары оҥорбут, научнай чинчийиилэри тэрийбит, «саха төрүт аһын спортсменнар хайаан да аһыахтаахтар», диэн этэр эбит, бастакы экспериментальнай спортивнай оскуола-интэринээти Чурапчыга арыйбыт. Тустуук уолаттар дьарыктанар усулуобуйалара киинэҕэ хайдах баарынан көстөр. Чемпионнар суолларыгар олус элбэх кыһалҕалары көрсөллөр, ону барытын ааһан, Коркин үс иитиллээччитэ Роман Дмитриев, Павел Пинигин, Александр Иванов элбэх ситиһиилэрдээх, Сэбиэскэй Сойуус дьоһун тустууктара буолан, 1976 сыллаах Монреальга ыытыллыбыт Олимпиада кыттааччылара буолбуттар. Ситиһиилээхтик кыттан, биир кыһыл көмүс уонна икки үрүҥ көмүс мэтээллэрдээх кэлбиттэр.
Чулуу дьоммут
Павел Пинигин — сэбиэскэй тустуук, олимпийскай чемпион, ССРС спордун үтүөлээх маастара. Кини 1953 c. кулун тутар 12 күнүгэр Дириҥҥэ төрөөбүт. Билигин 72 саастаах, Мария Пинигина диэн кэргэнин кытта олорор.
Александр Иванов — сэбиэскэй тустуук, олимпийскай оонньуулар үрүҥ көмүс призердара, Аан дойду кубогун призера, Европа чемпионатын призера, ССРС чемпионаттарын хас да төгүллээх чемпиона, призера. ССРС спордун үтүөлээх маастара, Саха АССР үтүөлээх тренерэ. Кини 1951 c. тохсунньу 10 күнүгэр төрөөбүт, билигин 74 саастаах.
Роман Дмитриев — сэбиэскэй тустуук, олимпийскай чемпион, Олимпиада оонньууларын үрүҥ көмүс призера, Аан дойду уонна Европа чемпиона. Кини 1949 с. кулун тутар 7 күнүгэр Кэбээйи улууһун Бэстээх нэһилиэгэр төрөөбүтэ уонна 2010 с. олунньу 11 күнүгэр Москва куоракка өлбүтэ.
Арыт долгуйан, ардыгар өрө көтөҕүллэн
“Триумф” киинэҕэ улуу Коркины Иннокентий Луковцев оонньообута. Луковцев араас киинэлэргэ араас оруоллары оонньообута даҕаны, тренердэри саамай үчүгэйдик оонньуур дии саныыбын. Бу киинэҕэ тренер Коркин уобараһын олус бэркэ арыйбыт, борустуой, олус ирдэбиллээх, ол гынан баран, хаһан да оҕолорго хаһыытаабат, эппитин толорторор салайааччы буоларын олус итэҕэтиилээхтик көрдөрөр. Киинэ муусуканан уонна ырыанан доҕуһуолун эмиэ сөбүлээбитим. Көрө олорон, хайдах эрэ арыт долгуйан, ардыгар өрө көтөҕүллэн ылар курдук буолаҕын.
2007 сыллаахха киинэ уонна тэлэбиидэнньэ Санкт-Петербурдааҕы судаарыстыбаннай институтун устудьуона Михаил Лукачевскай дьылҕа хаан көҥүлүнэн олимпиада чемпион Роман Дмитриевы кытта билсибитэ. Өссө оччолорго ааттаах-суоллаах спортсмен эдэр киһиэхэ айымньылаах инникини көрөн, саха тустууктарын тренерэ Дмитрий Коркин туһунан киинэни устар санааны эппит. Онтон ыла уон биэс сыл ааспытын кэннэ биллиилээх кинорежиссер М. Лукачевскай “Триумф” киинэтин таһаарбыта.
Спорт туһунан бастыҥ киинэ
Михаил Лукачевскай этэринэн, артыыстар 2,5 ый устата кыһамньылаахтык дьарыктаммыттар, киинэҕэ көстөр бириэмэ көстүүмнэрин тикпиттэр, декорацияны бэлэмнээбиттэр. Ыам ыйыгар Монреальга буолбут хапсыһыы түһүлгэлэрин устан саҕалаабыттар. Стадиону көмпүүтэр графикатын көмөтүнэн туппуттар. Салгыы Нерюнгрига устубуттар, онно Минскэйдээҕи эпизодка туттуллубут “Горняк” диэн улахан стадион баар эбит. Ол кэнниттэн Чурапчы улууһугар үлэлээбиттэр.
Тустуу хапсыһыыларын туруоруунан “Триумф” ЦСП үлэһитэ Айтал Оконешников уонна ааттаах тустуук, “Түргэн” спортивнай кулууп салайааччыта Прокопий Петров дьарыктаммыттар. Киинэ бэйэтэ олус хаачыстыбаннайдык уһуллубут. Сценаристар, оператордар, звукорежиссердар дьаныһан туран үлэлээбиттэрэ көстөр.
“Триумф” – спорт туһунан биир бастыҥ киинэ дии саныыбын. Бу киинэ биһигини ыарахаттары барытын кыайан, сыалбытын ситиһэргэ үөрэтэр. Режиссердар эдэр көлүөнэҕэ, биир дойдулаахтарбытыгар киэҥ санааны үөскэтиэхтэрин, кыайыы-хотуу, дьол-соргу тыынын иҥэриэхтэрин баҕараллара көстөр. Киинэ сюжета дойдунан, кини спортивнай кыаҕынан киэн туттууну көрөөччүгэ иҥэрэр дии санаатым. Ону таһынан, биллэн турар, саамай үчүгэй сыллара Сэбиэскэй Сойууска ааспыт дьоҥҥо дириҥ ахтылҕаны үөскэтиэҕэ. “Триумф” көрөөччүлэргэ күүстээх мотивацияны биэрэр. Итинник киинэлэри мин куруук сөбүлээн көрөөччүбүн. Эһиги эмиэ көрө илик буоллаххытына, көрөргүтүгэр ыҥырабын!
Айсена Брызгалова, Дьокуускай куорат 1 №-дээх оскуолата.
keskil14.ru