Ытык Таатта сирэ талба талааннаах уус дьоннорунан киэҥник биллэр. Биир оннук уус удьуоруттан төрүттээх киһинэн Ытык Күөл олохтооҕо Леонид Степанович Васильев буолар. Кини төрүт оҕу сөргүтэр уус.
Саха ох саатын оҥоруу уустугун, мындырын туһунан маастар бэйэтэ этэр. Ох саа Саха сиригэр үүнэр мастан оноһуллуохтааҕа ирдэнэр. Үчүгэйдик хатарыллыбыт хатыҥ, тиит киилиттэн, тэтиҥтэн оҥоһуллар. Ох саа ортото тиит мас киилиттэн турар, үөһэ өттүтэ хатыҥ мастан, онтон аллараата тэтиҥ маһыттан оҥоһуллар.
«Бу бэйэ оҥоһук төрүт ох саалара 2017 сылтан саҕалаан Олоҥхо Ыһыаҕар ырааҕы уонна сыалы ытыыга кыттыыны ылан, куруутун иккис-үһүс миэстэни ылаллар. Быйылгы Олоҥхо Ыһыаҕар эрэ барбатылар. Курааҕы хатыҥ мастан оҥороллор. Былыр биһиги өбүгэлэрбит курааҕы туттарарга анаан сыалыһар тириитинэн клей оҥороллор этэ, онтон билигин аныгы үйэ буолан клей арааһа баар. «Бэйэбит сыалыһар килиэйинэн оҥоро сатаабыппыт даҕаны, тулуйбатаҕа», — диэн Леонид Степанович кэпсээнин саҕалыыр.
Саха төрүт ох саата элбэх бытархай чаастартан турар. Булгуччу тоҕус чаас баар буолуохтаах диэн уустар этэллэр. Ол эрээри атын чаастара оҕу оҥорор маастартан эмиэ тутулуктаах.
Улахан ох саа уһуна 180 см, онтон кырата — 170 см буолар. Саха ох саата атын омук оҕуттан Сахабыт сиригэр үүнэн турар мастартан оҥоһуллар. Онтон атын омуктар ох саалара үксутэ пластик уонна имигэс мастартан оҥороллор.
— Улуу убайбыт Борис Неустроев-Мандар Уус этэринэн кыыс хатыҥ диэн баар. Ол биир да мутуга, харата суох кэрэ мас буолар. Оннук маска түбэстэххинэ — үөрүү. Хатыҥ иһигэр биир эмэ харалаах буоллаҕына, ох саа түргэнник алдьанар, — диэн этэр төрүт ох саатын оҥоруунан дьарыктанар Леонид Степанович.
Ох саа физиканы кытары туох сибээстээҕий?
Бу ыйытыыны Леонид Степанович ыарырҕатта эрээри, саха ох саатын былыргы уустар хас биирдии киһиэхэ анаан-миинээн оҥороллор диэн эттэ. Холобура, оҥорор киһилэрин физикатын көрөллөр: төһө күүскэ тардарын, төһө күүстээхтик ытарын. Мээнэ ыллыҥ да оҥорон кэбиспэккин, барыта тус-туһунан анаммыт буолар. Улахан киһиэхэ — улахан ох, кыра соҕус киһиэхэ — ортоку соҕус ох. Онтон ити мас кэрдиистэрин киһи күүһүгэр тэҥнээн көрөннөр, синньэтэн биэрэллэр, төһөнөн күүскэ тардаҕын даҕаны, оччонон оноҕоһун күүскэ барар.
Төрүт уус сыдьааныттан тардыылаах
Леонид Степанович Васильев үс эһэтэ бары уустар. Улахан эһэтэ Горнайтан төрдүлээх, иккис эһэтэ Даба ууһа диэн.
— Бэйэм идэм гидротехник-мелиоратор. Ростовскай уобаласка үөрэммитим. Онтон кэлэн баран механиктаабытым, култуураҕа дириэктэрдээбитим, онтон мусуойга дириэктэринэн үлэлээбитим. Оҕунан ытыынан бэйэм дьарыктанабын, былырыын сайын Ючюгяев Олег Лукич аатынан оҕунан ытыыга Чычымахха күрэхтэһии буолбута, онно иккис миэстэ буолбутум, «Сахаада-спорт» федерациятын маастарын нуорматын толорбутум. 2006 сыллаахтан ууһунан дьарыктанан саҕалаабытым. Саха Сиригэр төрүт оҕу оҥорооһуҥҥа кырата уонча маастар баар, бары үчүгэй маастардар. Боло уус аан бастаан айылҕа маһынан оҕу оҥорооһунунан дьарыгыран саҕалаабыта. Дьиҥэ улуус аайы оҕу оҥорор уустар бааллар.
«Манчаары оонньууларыгар» спортсменнар саха уустара чочуйан оҥорон таһаарбыт төрүт оҕунан күрэстэһэллэрэ уонна төрүт ох саа суолтатын үрдүктүк туталлара кэрэхсэбиллээх.
Төрүт ох саа ууһун кытары кэпсэтиибитин видеоҕа көрүҥ:
Суруйда Яна ГУЗАИРОВА.
Кэрэспэдьиэн Снежана ЯКОВЛЕВА.
Оператор, монтаж Авдей НЕУСТРОЕВ.
«Кэскил» оҕо пресс-киинин эдкордара.
keskil14.ru