Күһүн тымныйарбыт, араас ыарыыбыт бэргиирэ саҕаланар. Онуоха утары турар, харыстыыр аналлаах – киһи иммунитета. Тулалыыр эйгэбит, ыалдьыбыт дьону кытта алтыһарбыт, кирдээх уунан туттарбыт – бу барыта доруобуйаҕа улахан кутталлаах. Иммунитеппытын хайдах бөҕөргөтөбүт? Бу ыйытыктарга Оҕо доруобуйатын уонна ийэ харыстабылын киинин аллерголог-иммунолог бырааһа Ольга Николаевна ИВАНОВА эппиэттиир.
Оҕолор иммунитеттара улахан дьоннооҕор кэбирэх. Төрүөхтэриттэн үс саастарыгар диэри кырачааннар иммунитеттара саҥа сайдан саҕалыыр. Ол иһин оҕо ОРВИ-нан, бронхитынан сотору-сотору ыалдьар.
3-7 саастарыгар диэри доруобай да оҕо биэбэйиккэ элбэх оҕолуун сылдьан, саҥа бактериялары хабан, ыалдьара өссө үксүүр. Ол эрээри ол кэмҥэ “кэлэктиибинэй” иммунитеттара сайдыахтаах. Оҕо бороохтуйуохтаах. Биэбэйиккэ элбэхтик ыалдьыбыт оҕо оскуолаҕа киирдэҕинэ, ыалдьара аҕыйыан сөп.
Улаатар, уларыйар кэм 7-14 саастаах оҕолор аны оскуола ноҕуруускатыттан, өссө элбэх оҕолордуун билсэллэриттэн ыалдьыахтарын сөп. Оҕо наһаа элбэхтэ тымныйар, уһуннук эмтэнэр буоллаҕына, иммунолог-бырааска көрдөрүөххэ наада.
12-15 саастаахтар уларыйар, улаатар кэмнэрэ кэлэр. Бу бириэмэҕэ төрөппүт оҕотугар болҕомтолоох буолуон наада. Кыратык сыыһа да саҥардахха, кинилэр гормоннара оонньоон, бэйэлэригэр чугастык ылынан, өһүргэниэхтэрин син.
Уларыйар саастарыгар кыргыттар аллергиялара көбүөн сөп, оттон уолаттарга, төттөрүтүн, сүтүөн сөп. Бастакынан, улаатар оҕолор уҥуохтара-быччыҥнара, эттэрэ-сииннэрэ, истэрэ-үөстэрэ, өйдөрө-санаалара сайдарын курдук туһалаах аһы сиэхтээхтэр: эт, балык уонна үүт ас. Билигин олох эти сиэбэт оҕолор баар буолан эрэллэр. Кинилэр хантан белок ылынан улаатыахтарай? Белок – киһи этин-хаанын тутаах бэссэстибэтэ. Онон аһылыкпытыгар хайаан да баар буолуохтаах. Оскуолаҕа үөрэнэр оҕо доруобуйатыгар улахан болҕомтону уурар тоҕоостоох. Тоҕо диэтэххэ, бу кэмҥэ оҕо эт-сиин эрэ өттүнэн буолбакка, өйүгэр, уйулҕатыгар эмиэ уларыйыылар буолаллар.
Иккиһинэн, оҕо этэ-хаана эрчиллиэхтээх. Дьиэлэрин иһигэр атах сыгынньах хаамыахтаахтар уонна хас күн аайы хосторо салгылатыллыахтаах. Суунар уулара сөрүүн буолара ордук, өссө тымныы уунан саба куттуохха сөп. Олус халыҥнык таҥыннарымаҥ, тымныыга тиритэллэрэ куһаҕан.
Үсүһүнэн, хас сыл аайы муораҕа сылдьар оҕолор доруобуйалара тупсар. Улаатан, сайдан кэлэллэр. Уонна 3-4 ый курдук ыалдьыбакка сылдьаллар.
Төрдүһүнэн, хайаан да битэмиин иһиэхтэрин наада. Үөрэхтэригэр да, доруобуйаларыгар да үчүгэй уонна улааталларыгар эмиэ көмөлөһөр.
Бэсиһинэн, оҕоҕут онно-манна сылдьыан, араас омук сирин кэрийиэн баҕарар буоллаххытына, кини хайаан да “АКДС”, “Корь, краснуха, паротит” прививкаларын ылыахтаах. Сыл аайы грипп утары туруорар прививкаларыттан, куурусса сымыытыгар аллергиялаах буоллаҕына, “Грипполтан” медотвод ылаҕыт.
Сыстыганнаах ыарыылартан харыстыыр араас үчүгэй быһыылар (прививкалар) бааллар, ону аллергиялаах да оҕолорго биэриэххэ сөп.
Алтыһынан, оҕо дьиэтигэр да, оскуолатыгар да наар мөҕүллэ сылдьар буоллаҕына, кини иммунитета мөлтүүр. Ол иһин кини дьиэтигэр таптаныахтаах, күүскэ мөҕүллүө суохтаах.
Аллергия туһунан эттэххэ, бу киһи ааспат уратыта. Онно аҕыйах бириэмэҕэ аһардар эмтэри иһиэххэ сөп. Айылҕаны утары киһи барбат, онон аллергияттан киһи сатаан эмтэммэт. Ыттан, куоскаттан аллергиялыыр буоллаҕына, дьиэҕитигэр кыыл суох буолуохтаах.
Хас биирдии киһи иммунитета ийэтэ биэрбит доруобуйатыттан тутулуктаах. Ийэтэ оҕолоноору сылдьан, битэмиин испэтэх, ыалдьа сылдьыбыт буоллаҕына, оҕо иммунитетыгар ол биллэр. Өссө оҕо хайдах аһыырыттан тутулуктаах. Итиэннэ ханна уонна хайдах олороруттан. Сыл ахсын оҕо уларыйан иһэр. Онон доруобуйатыгар болҕомтону ууруохха наада. Бэйэҕит эмтии, эмтэнэ сатаамаҥ. Куттаммакка, сүрэҕэлдьээбэккэ, оҕоҕутун иммунолог-бырааска көрдөрөргүт ордук буолуо.
Ааптар: Айаана Третьякова