Бу сайыҥҥы сынньалаҥ кэмигэр от ыйыгар Дьокуускай куоракка уоннарыттан аҕа саастаах уолаттарга аналлаах «Уол оҕо оноҕос (Стрела)» диэн саҥа уһуйаан буолан ааста. Бу Дорҕоон Дохсун Ворогушин саҥа авторскай бырайыага.
Үөрэтии үс түһүмэҕинэн барда:
“Барҕа” үөрэҕэ. Тыл үөрэҕэ – хоһоон үөрэтии, этнокаллиграфия －ойуулуур-дьүhүннүүр дьоҕуру сайыннарар ньыма , «Сарыал хамнаныыта» – эти-хааны чэбдигирдэр эрчиллиилэр, ох саанан ытыы, «Хотуур хоһууна», «Буур эволюция» – авторскай оонньуулар.
Быйылгы бырайыак уратытынан военно-тактическай дьарыктаныылар буолаллар. Ол курдук, уолаттар АК 12 автоматы ыһан баран хомуйууга, жгут баайаарга, ориентированиеҕа, бөлөҕүнэн тактическай хаамыыга, хамсаныыга үөрэннилэр. Бу дьарыктары анал военнай операция кыттыылааҕа, Дорҕоон Дохсун уерэнээччитэ Сергей Прибылых иилээн-саҕалаан ыытта.
Оҕолор ордук сөбүлээн дьарыктаммыт түһүмэхтэринэн каягынан эрдии буолла. Манна бөлөҕүнэн эрдиигэ дьарыктанныллар. Бөлөх хас биирдии кыттааччыта биир киһи курдук хамсаннаҕына, оҕолор бары бэйэ бэйэлэрин өйдөһөр, истэр эрэ буоллахтарына эрдии ситиһиилээх буолар.
Былыр эр киһи туох баар тэрилин, сыарҕатын сатаан баайар буоллаҕына эрэ, олоххо-дьаһахха бэлэм буолара. Ол курдук оҕолор сыарҕаҕа буочуканы баайыыга «завязывание узлов» дьарыктанныллар. Бу дьарык оҕо илиитин эрэ сайыннарар ньыма буолбатах, толкуйдуурун сайыннарар, эрчийэр албаһынан буолар.
“Барҕа” уһуйаан Дорҕоон Дохсун Ворогушин “Уол оҕону төрүт үгэһинэн иитии уонна ол ньымалара” диэн ааттаах дипломнай үлэтигэр оло5уран 2011 сылтан олоххо киирэн ситиһилээхтик үлэлиир.
Уһуйаан сүрүн хайысхата – оҕону үлэҕэ сыһыаран, биир сомоҕо буолан үлэлииргэ-хамсыырга үөрэтии, төрөөбүт төрүт тылга уһуйуу, эт-сиин өттүнэн дьарык уонна киһи быһыытынан олоххо бэлэмнээх буолууга иитии.
Үөрэх методиката хас да хайысхалаах.
- Уус-уран прикладной дьарыкка уруһуй, илиинэн имитэн оҥоруу (лепка), төрүт саха оһуордарын, ойууларын-дьарҕааларын Мандар Уус научнай хомуллубут үлэлэригэр олоҕуран үөрэтии (этнокаллиграфия).
- Иккис сүрүн хайысханан эт-сиин өттүнэн хамнаныы буолар. «Сарыал хамнаныылара» диэн Л.А. Афанасьев-Тэрис үөрэҕинэн оҕолору доруобуйаҕа, эт-сиин, өй-санаа өттүнэн сайдалларыгар туһуланар.
- Төрөөбүт тылы үөрэтиигэ «Тыл иччитин иҥэрии» төрөөбүт тыл уонна хотугу норуоттар култуураларын үөрэтии буолар.
Бу уһуйаан чэрчитигэр саҥа “Уол оҕо оноҕос” бырайыак эмиэ киирэр, быйыл 36 уол оҕо кытынна. Сыл аайы буолар бырайыактар хайысхалара уларыйа тураллар, кэм хардыытынан саҥа ньымалар киирэн иһэллэр. Дорҕоон Дохсун уол оҕону сайыннарар методиката этнопедагогикаҕа олоҕурар, ол гынан баран, билиҥҥи кэм оҕото сайдыытын учуоттаан эрчимнээх дьарыктары уонна болҕомтону ирдиир дьарыктары: каллиграфия, уруһуй, ааҕыы, суруйуу ньымаларын дьүөрэлээн туттар.
Бу уһуйааҥҥа хас да сыл сөбүлээн сылдьар, мэлдьи кыттар оҕолор бааллар. Төрөппүттэр тэрийээчилэргэ махталларын тириэрдэллэр.
Елена Руслановна Уран, Бүлуу куорат, төрөппут.
— Оҕобут Сайаан, Дорҕоон Дохсун авторскай проегар сылдьан элбэҕи билэн-көрөн, дьарыктанан, үүнэн-сайдан кэллэ. Дэлби астынан, сынньанан, элбэх доҕордонон олус үөрбүт.
Инникитин элбэх ситиһиини, бырайыакка үлэлээбит үлэһиттэргэ барҕа махталбытын тиэрдэбит!
Уол оҕону иитиигэ улахан олук буолар, олус туһалаах эр киһи буоларга бэлэм буоларга, барыны бары сатыырга үөрэтэр. Бу маннык уһуйаан биһиги эҥэр, Бүлүүгэ суох, оҕобут бастакы сылын сырытта , эһиил эмиэ барабын диэн үөрэр. Үлэҕитигэр үрдук ситиһиилэри!
Диана Владимировна Александрова, Дьокуускай куорат, төрөппут.
— Бу уон күн устата оҕобут Дорҕоон авторскай бырайыгар «Уол оҕо оноҕос» диэн лааҕырга сылдьан астынан, дуоһуйан, биир оҕо сааһын умнуллубат күннэрин атааран түмүктээн кэллэ.
Махталбытын тириэрдэбит тэрийээччилэргэ, баһаатайдарга, повардарга, бииргэ сылдьыбыт оҕолоругар. Инникитин өссө үрдүк ситиһиилэри баҕарабыт.
Үлэҕит санаабыккыт курдук сатаннын, саҥа саҕахтары арыйа тураргытыгар баҕарабыт!
Онтон оҕолор махталлара – саҥа буолар дьарыктарга баҕаран туран кэлэ тураллара.
keskil14.ru