Олунньу 13 күнүгэр Сахабыт сиригэр Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүн бэлиэтиибит.
Саха бастакы лингвиһэ, «Cахалыы сурук-бичик» саха алпаабытын ааптара С.А. Новгородов төрөөбүт күнүн — олунньу 13 күнүн Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнэ диэн 1996 сыллаахтан бэлиэтиибит.
Ити кэмтэн ыла сыл аайы оскуолабытыгар бу бэлиэ суолталаах күн чэрчититинэн Төрөөбүт төрүт тылга аналлаах декада ыытыллар. Онон бу декадаҕа сылтан сыл кэрэхсэбиллээх тэрээһиннэр буолаллар, ол иһигэр үгэскэ кубулуйбут ааҕыылар сыллата утумнаахтык ыытыллаллар.
Ол курдук быйылгы тэрээһиммитигэр Дьааҥы биллиилээх поэта Василий Дедюкиҥҥа аналлаах Дедюкинскай ааҕыылар буоллулар. Ону таһынан саха төрүт аһын тэнитэр сыаллаах сахалыы ас түһүлгэтэ тэрилиннэ.
Сонун тэрээһиннэртэн ааттыахха сөп оскуолабыт библиотекара Любовь Михайловна Горохова ыыппыт төрөөбүт тылга аналлаах квест оонньуу уонна «Сахалыы ааҕабын» аахсыйа чэрчитинэн оҕолор бэйэ-бэйэлэригэр кинигэ бэлэхтээһиннэрэ.
Төрөөбүт тыл үөрүүлээх арыллыытыгар 3 кылаас оҕолоро кылааһынан хомус ансаамбыла тэринэн, хомуска оонньоон дьүһүйэн мустубут дьону үөртүлэр. Салайааччылара Сахаайа Николаевна Бегишева. Онтон уус-уран ааҕыыларга оскуола оҕото барыта кытынна. Ити эмиэ биһиги оскуолабыт кэһиллибэт үгэһэ. Улахан кылаас кыргыттара, уолаттара биир дойдулаахпыт Василий Дедюкин таптал, төрөөбүт дойду, айылҕа, сиэр-майгы, Аҕа дойдуну көмүскээһин туһунан хоһооннорун долгуйан, ис хоһоонун арыйан аахтылар.
Орто уонна алын кылаас оҕолоро төрөөбүт дойдуга таптал, Саха сирин туһунан хоһооннору киэн тутта хомоҕойдук аахтылар.
Сахалыы ас түһүлгэтэ эмиэ кэрэхсэбиллээхтик ааста. Оҕолор кылааһынан олорон аҕалбыт астарын сахалыы ааттарын билиһиннэрэн көмүскээтилэр. Ордук хото ынах, сылгы хаанын, иһин, хартатын сөбүлүүллэр эбит. Манна кыһын үгэнэ да буоллар үүт ас арааһа тэлгэннэ: саламаат,суорат, көппүкү, тоҥ суорат, дьэдьэннээх, сугуннаах тоҥ көппүкү арааһа. Балык ас эмиэ дэлэй эбит: собо, дьарҕаа, кыһыллыбыт чыыр, уомул, индигиркэ салаат. Тоҥ быар арааһа. Учууталбыт Акулина Трофимовна оонньоон кэриэтэ «Оҕолоор, аҕалбыт аскытын барытын сиэн баран бараҕыт, көрдөрүүгэ эрэ аҕалбатаххыт» диэбитэ. Оҕолор бары даҕаны саха төрүт аһын сөбүлүүллэр эбит. Түгэнинэн туһанан, төрөппүттэрбитигэр биһигини куруук өйөөн, маннык тэрээһиннэргэ кыттарбытыгар тирэх-көмө буолалларыгар махталбытын тиэрдэбит.
Ити курдук Төрөөбүт тылбытыгар аналлаах дэкээдэ бастакы күнүн түмсэн, үөрэн, хоһоон бөҕөтүн истэн, тото-хана сахалыы аспытын аһаан атаардыбыт.
Ливия ДРУГИНА, 11 кылаас,
Боронук орто оскуолата, Үөһээ Дьааҥы.
keskil14.ru