Билигин куорат, оройуон кииннэригэр олоҕу-дьаһаҕы тупсарарга биир суолталаах тэриллиинэн — Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта, атыннык «ТОС» (Территориальное общественное самоуправление), бөҕөтүк киирдэ. ТОС нэһилиэнньэ көҕүлээһининэн тэриллэр уонна сири-уоту дьаһаныы олохтоохтор бэйэлэрин салайыныыларыгар киирэр.
Дьокуускай куорат олохтооҕо Алексей Ревович Андросов Гагаринскай уокурукка «Аҕа дойду Улуу сэриитин дьоруойдара» Cири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта (ТОС) тэринэн, билиҥҥитэ тустаах көмө граннарга кыттан, субсидия ылан, олорор түөлбэтин тупсарыыга ситиһиилээхтик үлэлии сылдьар.
Алексей Андросов, «Аҕа дойду Улуу сэриитин дьоруойдара» ТОС бэрэссэдээтэлэ:
— 2018 сыллаахха ыам ыйын 1 күнүгэр уопсай мунньах оҥорон, олорор түөлбэбитигэр, Гагарин уокуругар, маннык саҥа хайысханы булан, тус тэрилтэ тэринэргэ быһаарыммыппыт. Ону үс сыл эккирэтиһэн, муус устар ый 2020 с. юстиция Министиэристибэтигэр бигэргэммиппит. Уопсайа олорор түөлбэбитигэр 121 чааһынай ыал тиэргэнэ киирэр, 450 киһи олорор, олор истэригэр 14 сааһыгар диэри 130 оҕо баар. Элбэх оҕолоох ыал ахсаана 30-тан тахса.
Бэйэбит олорор түөлбэбитин тупсарар уонна куорат кииниттэн хаалсыбакка, олохпутун чэпчэтэн, суолбутун, уубутун, уоппутун бэйэбит көрөн дьаһанар сыаллаах тэриммиппит. Уулуссаларбыт дьоруойдар ааттарын сүгэллэр: Стрекаловскай, Миронов, Чусовской, Кычкин, Тихонов, ол да иһин «Аҕа дойду Улуу сэриитин дьоруойдара» ааты ылбыппыт элбэҕи этэр. Ити курдук, түөлбэ олохтоохторо бэйэ-бэйэни кытары билсиһэн, эйэлээхтик элбэх боппуруоһу быһаарсабыт.
Граннарга кыттан түөлбэни тупсарыы
2021 с. СӨ Ил Дарханын 800 тыһ. солк. суумалаах гранын ыламмыт, бары сайыҥҥы ууга холбонон, икки сезону туораатыбыт. Дьон теплица тутунна, хортуоска сирин хастан, быйыл элбэх киһи бэйэ аһынан хааччынна. Элбэх дьиэҕэ бассейн турда, онон оҕолорбут сайыннарын туһалаахтык атаараллар. 2021 с. үс уулуссаҕа уот киллэрбиппит. Бу Дьокуускай куорат баһылыгын 3 мөл. солк. суумалаах гранын ылыы түмүгэ. Онон уулуссаларбыт Стрекаловского, Миронова, Тихонова (бүтүүтэ) уоттаммыттара, билигин онон оҕо оскуолаҕа барарыгар-кэлэригэр сырдык.
2022 с. үс грант ыллыбыт. Ил Дархан граныгар кыттан, ардах уутун хачайдааһын бырагыраамаҕа киирсэн, 800 тыһ. солк. суумалаах субсидиятын ылбыппыт, манна анал тэрил ылан, олорор тиэргэннэртэн, суолтан уу хачайдыыбыт. Быйыл ардахтаах күһүн буолан, элбэх уу хачайданна, аны саас ити үлэлэлэр салҕаналлар.
Онтон быйыл «Спорт без границ» бырагыраамаҕа кыттан, куорат баһылыгын 195 тыһ. солк. суумалаах субсидиятын ыллыбыт уонна балаҕан ыйыгар «Стерх» спортивнай комплекска спортивнай тэрээһин ыыттыбыт. Гагаринскай уокурук олохтоохторо бары кыттыыны ылбыттара. Спортивнай тэрээһин 5 көрүҥҥэ ыытылынна: волейболга, настольнай теннискэ, дарска, остуол оонньууларыгар — хаамыскаҕа, хабылыкка. Барыта 216 киһи кыттыыны ылбыта.
Үһүс субсидияны — Дьокуускай куорат баһылыгын гранын ыллыбыт. Суумата — 2 мөл. 800 тыһ. солк. Билигин бырайыак оҥотторон, 17 га сири баһылыахтаахпыт. Онно оҕо оонньуур-сынньанар былаһаакката, спортивнай былаһаакка, Дьоруойдары кэриэстиир аллея, күнү көрсөр сир тутуллан олоххо киириэхтээх. Билиҥҥитэ бырайыак оҥоһуллан бу сэтинньигэ бүтүөхтээх. Инникитин ППМИ (программа поддержки местных инициатив) уонна «1000 дворов на Дальнем Востоке» бырагыраамаларга кыттан, оҕо оонньуур уонна спортивнай былаһааккалары уокурукпутугар тутарга кыттаары гынабыт.
***
Сири-уоту уопсастыбаннас салайыныытын (ТОС) тэрийии бу күҥҥэ олус суолталаах хайысха. Нэһилиэнньэ олорор сирдэригэр баар кыһалҕалары быһаарар эппиэтинэһи бэйэтэ сүгэр уонна олоҕо-дьаһаҕа тупсарыгар, бэйэ баҕа санаатын олоххо киирэригэр, бары бииргэ, биир киһи курдук, сыаллаах-соруктаах үлэлиир. Манна салайааччы, сирдээччи киһи сатабыллаах дьаһаныытыттан, сөптөөх салайыытыттан үлэ үтүө түмүгэ көстөр. Биһиги Алексей Ревовичка инникитин даҕаны куораппыт, төрөөбүт дойдубут сайда-үүнэ, чэчирии турарыгар бэйэтин кылаатын киллэрэ сылдьарыгар баҕарабыт, туруоруммут толкуйа туола, санаабыт санаата сатана сырыттын дии хаалабыт.
Анна СЛЕПЦОВА.