Үтγɵ γгэскэ кубулуйбут кγрэх быйыл 62-с тɵгγлγн ыытылынна. Үс улуус γс нэһилиэгин доҕордоһуу, сомоҕолоһуу кɵрсүһγγтγгэр ким ордук бэлэмнээх, кыһаллыбыт оскуола хамаандата кыайар. Кылгатан ааттыырбытынан ДАБ -Дириҥ, Алтан, Бутэйдээх бу Чурапчы, Амма уонна Мэнэ Хаҥалас улуустарын нэһилиэктэрин оскуолаларын икки ардыларыгар буолар кγрэх.
Историяны сэгэтэн кɵрдɵххө, бу γтγɵ γгэһи ол кэмҥэ физкультура учууталларынан γлэлии сылдьыбыт Васильев Иннокентий Тихонович (Бγтэйдээх) уонна Феофанов Егор Михайлович (Дириҥ) саҕалаабыттар. Устудьуон саастарыттан билсэр буоланнар, 1960 с. Дьокуускай куорат «Спартак» стадионугар кɵрсɵн маннык кγрэхтэһии ыытыахха сɵп эбит диэн толкуйдаабыттар. Аан маҥнайгы инник кɵрсγһγγ Дириҥ орто оскуолатыгар 1960 с. алтынньы ыйга буолбут. Бу кγрэххэ барыта 13 спорт кɵруҥэ киирэр эбит: дуобат, саахымат, чэпчэки атлетика, хайыһар, остуол тенниһэ, волейбол, хапсаҕай, тустуу о.д.а. Эһиилги сылыгар, 1961 с., аны Бγтэйдээххэ буолбут. Дириҥнэр икки грузовик массыынанан 40 киһи буолан кэлбиттэр. Кэлин 1970 сыллаахха Амма улууһуттан Алтан нэһилиэгин оскуолата киирбит. Бу кγрэххэ γɵрэнээччилэр эрэ иһинэн буолбакка, оскуола коллективтарын икки ардыгар эмиэ кγрэх буолар. Бу кγрэхтэһиибит, биллэн турар, бириистээх, кɵһɵ сылдьар кубоктаах. Биир оскуола үс сыл устатын тухары бастаатаҕына, кɵһɵ сылдьар кубогы олоччу бэйэтигэр
хаалларар кыахтаах.
Оттон быйылгы курэхтэһиибит Амма улууһун Алтан нэһилиэгэр буолан ааста. Алтаннар сγрдээх γчγгэйдик доҕотторун кɵрсɵн, кγрэхтэһиибит бэрт интэриэһинэйдик, тыҥааһыннаахтык буолла. Быйыл кγрэхтэртэн: волейбол, мас тардыһыыта, вольная борьба, ытыы, военнай эстафета, дуобат, саахымат, брейн-ринг, остуол тенниһэ, КВН буоллулар. Уопсай түмүгүнэн, Бγтэйдээх орто оскуолата 17 очукуонан бастаата, Дириҥ орто оскуолата 2 миэстэ буолла, оттон Алтан орто оскуолата 3 миэстэ буолары ситистэ. Ордук бэлэмнээх, сомоҕоһуулаах оскуола кыайыылаах буолан таҕыста.
Маннык сомоҕолоһууга аналлаах кɵрсγһγγлэр оҕолорго бэйэ-бэйэлэригэр доҕордоһуу сыһыанын γɵскэтэр, билсэн-кэпсэтэн күрэҕи тγмγктγγллэр, бириэмэлэрин туһалаахтык атаараллар. Бу γгэс сγппэккэ ɵссɵ даҕаны сайдан, тупсан истин диэн баҕарабын.
Эльвира Чичахова, X кылаас,
Бутэйдээх, Мэҥэ Хаҥалас.