Мин соторутааҕыта поэт, суруналыыс, кыраайы үөрэтээччи Иван Еремеевич Иванов-Уйбаан Ороһуунускай төрөөбүтэ 80 сылыгар аналлаах үөрүүлээх тэрээһинигэр ыалдьыттыы кэлбит саха норуодунай бэйиэтэ Саргылана Васильевна Гольдеровалыын-Саргы Куолуун көрсөн кэпсэттим, ыйытыыларбар эппиэттииригэр көрдөстүм.
— Бастатан туран, Саха норуодунай бэйиэтэ үрдүк ааты ылбыккынан истиҥник эҕэрдэлиибин! Аан бастаан суруйбут хоһооҥҥун өйдүүгүн дуо, туох туһунан этэй?
-Бастакы хоһооннорбун өйдүүбүн. 14 сааспар күһүн эрдэ баҕайы хаар түспүтэ. Бу 14 сааспар түспүт хаары үйэм тухары өйдүү сылдьыахтаахпын диэн сүүрэн тахсыбытым уонна үөрэ-көтө үҥкүүлээн бөҕө буолбутум. «Уон түөрт сааһым бастакы хаара, дорообо!» диэн улахан мэтээпэрэтэ да, тэҥнэбилэ да суох, үйэлээх түгэни тутан ылар курдук, хоһоон суруйбутум. Билиҥҥэ диэри өйбөр хатанан хаалбыт, бу 14 сааспар бастакы хаар үҥкүүтүн көрбүт үөрүүм.
2. Саамай киэн туттар айымньым (кинигэм)диэн ханныгы ааттыаҥ этэй, тоҕо?
-Этэргэ уустук эрээри, үйэм тухары саха эйгэтигэр, саха тылыгар, саха омук буоларбыт кэрэтигэр, уратылааҕар аналлаах айымньыларым барыта түмүллэн «Айыы саха» диэн ааттанан таҕыста. Барыта 15 сыл курдук түмэн суруйдум. Эдэр эрдэхпиттэн билиҥҥээҥҥэ диэри суруйа сылдьар тиэмэм. Профессор, философия билимин дуоктара, Андрей Саввич Саввинов эппитэ: «Эн бу кинигэҕинэн норуоккар бэйэҥ духовнай иэскин төлөөбүт курдуккун»,- диэбитэ.
—Кимиэхэ да көрдөрө, аахтара илик «кистии сылдьар» айымньылааххын дуо? Хаһан эмит тахсыа дуу?
-Айымньылар тахсыахтарын иннинэ син биир кистэлэҥник суруллаллар. Бэйэҥ эрэ ис эйгэҕинэн иитиллэн тахсар буоллаҕа дии. Ол гынан баран кинилэр син биир дьоҥҥо- сэргэҕэ тахсаллар. Оннук айымньыларым элбэхтэр, кинигэлэр сурулла сылдьаллар.
—Сөбүлүүр суруйааччым диэн кими ойуччу тутан этиэххитий?
-Сөбүлүүр поэттарым элбэхтэр, ол эрээри бу кинини ордук сөбүлүүбүн диэн этэр кыаҕым суох курдук. Тоҕо диэтэр, поэзия диэн наһаа улахан дойду. Ол онно хас биирдии поэт бэйэтин ураты суолун хаалларар уонна бу дойдуну бэйэтин кэрэ поэзиятынан киэргэтэр. Холобура, нуучча поэзиятыгар биһиги бары Пушкины, Лермонтовы ааҕан улааппыппыт. Онтон Есениҥҥэ, Блокка, Анна Ахматоваҕа тиийэн кэлбит, Маяковскайы эмиэ сөхпүт-махтайбыт буоллахпытына, саха поэзиятыгар Өксөкүлээх Өлөксөй поэмалара, Алампа дьикти лириката, Эллэй революционнай хоһоонноро, Күннүк Уурастыырап норуот тыынынан кутуллубут дьикти тыыннаах-эйгэлээх лириката, онтон Иван Гоголев наһаа улахан метафорическай поэзията, Семен Данилов норуотун кытта биир тыыннаах поэзията, мин бэйэм аҕам Василий Гольдеров эмиэ ураты суоллаах-иистээх поэзията буолаллар. Үөһээ Бүлүүттэн тыл сүмэтин, тыл абын- хомуһунун, тыл минньигэс эйгэтин, тыл кэрэтин дэгэтин барытын иҥэриммит Улуу Бүөтүр Тобуруокап поэзията мин айар үлэбин угуттаатаҕа аҕай.
-Хоһоону айарга ханнык уус-уран ньымалар саамай көдьүүстээхтэрин саҥа айар дьоҥҥо сүбэлиэҥ дуо?
-Поэзия диэн ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустуба буолар. Ол ньымалара баараҕай буоллахтара. Мэтээпэрэ, тэҥнэбил, сонун эпитет, ол гынан баран син-биир норуот бэйэтэ улахан поэт буолар. Норуот уус-уран айымньытыгар, норуот үйэттэн үйэлэргэ айбыт олоҥхотугар ол барыта баар. Хас биирдии саҥа суруйар киһи бэйэтэ этэн-тыынан сонуннук араас тэҥнэбиллэри туттан, новатор быһыытынан, айымньы эйгэтигэр киириэн баҕарар. Суруйааччы бэйэтин кута-сүрэ айымньыны төрөтөр.
-Саргылана Васильевна, истиҥник кэпсэппитиҥ иһин махтал! Айар үлэҕэр ситиһиилэри!
Алина Санникова, 11 кыласс, «Эрчим» медиакиин, Дүллүкү, Үөһээ Бүлүү.