Алтынньы 30 күнүгэр СӨ тыатын хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин миниистирин Артем Александрович Александровтыын «Кэскил» эдкордара өрөспүүбүлүкэ биир бастыҥ тэрилтэлэригэр «Саюрига» уонна «Сахаагроплемҥа» аан бастакытын пресс-турга сырыттылар.
Хаҥалас улууһуттан үс агро хайысхалаах оскуолалар: 2-с Малдьаҕар, Булгунньахтаах, Өктөм уонна куорат иһигэр баар медиа-кииннэрбититтэн биирдэстэрэ Тулагы орто оскуолатын эдэр кэрэспэдьиэннэрэ кыттыыны ыллылар.
Үлэбит хаамыыта сарсыарда 9 чаастан Министиэристибэ дьиэтин үһүс этээһигэр баар дьоҕус саалаҕа көрсүһүүттэн саҕаланна. Артем Александрович эдкордар бэлэмнээбит ыйытыыларыгар хоруйдаата, бу туһунан сиһилии оҕолор бэлэмнээбит матырыйаалларыгар билсиэхпит. Ыйытыы үксэ агро хайысхалаах оскуолалар инники дьылҕаларыгар, сайдар саҕахтарыгар, өйөбүллэригэр туһуланна. Салгыы эдкордар икки массыынаҕа олорсон айаҥҥа туруннулар.
— Быйылгы сылтан өрөспүүбүлүкэ оскуолаларыгар агротехнологическай кылаастары арыйан саҕалаабыппыт. Ол курдук үс агро кылааһы Чурапчы, Мэҥэ-Хаҥалас, Хаҥалас улуустарыгар арыйан олоххо киллэрбиппит. Агротехнологическэй кылаастар дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээбит, сыл саҕаланыаҕыттан Саха сиригэр олоххо киирбит “Ас-үөл технологическай өттүнэн куттала суох буолуутун хааччыйыы” национальнай бырайыак чэрчитинэн “Кадры в АПК” эрэгийиэннээҕи чааһынан буолар. 2030 сылга диэри 300 агротехнологическай кылаас арыллыахтаах. Бу үлэбит сүнньэ — тыа сиригэр саҥа тыыны киллэрэргэ уонна саҥа өйү-санааны эдэр көлүөнэҕэ иҥэрэргэ туһуланар, — диэн миниистир Артем Александров иһитиннэрдэ.
Бастакы тохтобул — аан дойду үрдүнэн ирбэт тоҥноох сиргэ соҕотох «Саюри» сыл устата үлэлиир тепличнай комплекс.
Бу 3,36 га иэннээх сиргэ сылын аайы 2 т тахса оҕуруот аһа үүнэр. Өлгөм үүнүүлээх оҕуруот аһа өрөспүүбүлүкэҕэ оскуолалары, уһуйааннары, атын да социальнай тэрилтэлэри хааччыйар. Аҥардас оҕурсуу 7750 устуука рассаадатын оҕолор сөҕө-махтайа көрдүлэр. Сонун экзотическай астартан — папайя үүнэ турарын илэ харахтарынан көрдүлэр. Эдкордарга «Саюри» хаһаайыстыбатын үлэтин сүрүн агроном Алена Савицкая билиһиннэрдэ.
Иккис тохтобул — «Сахаагроплем» азот-кислород хостуур станцията. Өрөспүүбүлүкэҕэ соҕотох убаҕас азоту уонна кислороду оҥорор станция буолар.
Эрдэ Хабаровскай кыраайтан аҕалыллыбыт медицинскэй кислородунан хааччыллан олорбут эбит буоллахпытына, билигин бары эмтиир-томтуур тэрилтэлэр мантан хааччыналлар. Бу Ил Дархан Айсен Николаев сорудаҕынан «Сахаагроплем» государственнай тэрилтэ азот-кислород хостуур станциятын саҥалыы тупсарыыга улахан үлэни ыытан, билиҥҥитэ промышленнай далааһыҥҥа тахсан олорор. Үлэһиттэр: «COVID-19 кэмигэр станция элбэх киһини өрүһүйэн турар», — диэн иһитиннэрдилэр.
Үһүс тохтобул — «Сахаагроплем» СБТ искусственнай сиэмэлээһин станцията. Судаарыстыбаннай тэрилтэ өрөспүүбүлүкэ биир саамай суолталаах стратегическай соругун толорор. Үрдүк көрдөрүүлээх үүттээх сүөһүнү оҥорон таһаарар искусственнай сиэмэ хараллар судаарыстыбаннай баана аан дойдуга соҕотох уонна ол Саха сиригэр баар. Манна 260 тыһ. тахса өлүү сиэмэ харалла сытар, ол иһигэр саха ынаҕын 76 тыһ. тахса сиэмэтин өлүүтэ.
Саха сүөһүтүн иитиигэ стратегическай соруктарын толорор тэбэр сүрэҕэр сылдьан эдкордар генетическэй биоматериал хайдах ылылларын уонна харайылларын эт харахтарынан көрдүлэр. Былырыын тэрилтэ үлэһиттэрэ сыл устатыгар племенной атыыр оҕустартан ылан тоҥоруллар сиэмэ 96 000 өлүүтүн бэлэмнээбиттэр. Эдкордар саха сүөһүтэ — саха омук төрүт баайа, киэн туттуута төрдө-ууһа, кэнэҕэскитэ барыта манна сытар эбит диэн биллилэр. Маны таһынан оҕолор чинчийэр лабораторияҕа сырыттылар, осеменатордары үөрэтэр кылааһы уонна Саха АССР үтүөлээх зоотехнига М.Г. Маппырова аатынан племенной хаһаайыстыба дьоҕус мусуойун көрдүлэр.
— «Сахаагроплем» тэрилтэ үөрэх чааһыгар лизенциялаах, онон селекционнай кииннэрбит баазаларыгар сайыҥҥы үлэ лааҕыра тэрийиэн, оҕолору тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыарарга, тыа хаһаайыстыбатын специалистарын иитэн таһаарарга бэйэбит кылааппытын эмиэ киллэриэхпит диэн баҕа санаалаахпыт, — диэн этэр «Сахаагроплем» СБТ дириэктэрэ Алексей Жирков.
Аан бастакытын эдэр кэрэспэдьиэннэр СӨ тыатын хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин миниистирин Артем Александровтыын көрсүһүүлэрэ уонна дойдубут тыатын хаһаайыстыбатыгар бэйэлэрин сүдү кылааттарын киллэрэр икки бөдөҥ тэрилтэҕэ сырыылара «Кадры в АПК» эрэгийиэннээҕи бырайыак уонна Н.Е. Мординов-Амма Аччыгыйа аатынан «Кэскил» оҕо бэчээтин кыһатын эдэр кэрэспэдьиэннэргэ ыытар үлэтин сүнньүнэн ыытылынна.
Сиһилии видеоҕа көрүҥ:
keskil14.ru