Биһиги оскуолабыт буойун, учуутал, Υлэ дьоруойа Петр Ионович Яковлев аатын сүгэр. Бүгүн, олунньу 23 күнүгэр, Петр Яковлев төрөөбүтэ 104 сыла.
Төрдө – ууһа
(Тойон Наахараттан төрүттээх, силистээх-мутуктаах )
П.И. Яковлев Амма-Наахара нэhилиэгэр Дьыбадаах үрэҕин баhыгар Николай Николаевич, Вера Николаевна Леонтьевтарга сэттис оҕонон олунньу 23 күнүгэр 1921 сыллаахха күн сирин көрбүтэ. Төрөппүттэрэ төрөөбүтүн сэттис күнүгэр оҕолоро суох аймахтарыгар, Ульяна Васильевна, Ион Павлович Яковлевтарга ииттэрэ биэрбиттэрэ. Онон кини аата-суола иитиллибит дьонун аннынан барбыта. Петр Ионович оҕо сааhа ийэ-аҕа истиӊ тапталын билбэккэ улааппыта, кини 5 саастааҕар төрөппүт ийэтэ, аҕата утуу-субуу өлбүттэрэ, онтон иитиллибит аҕата кыра саастааҕар күн сириттэн барбыта.
Оскуола сыллара
1932 сылга 11 саастааҕар Таңхаҕа баай Александров аспыт оскуолатыгар үөрэнэ киирбитэ. Нөңүө сылыгар Амма-Наахара сэттэ кылаастаах оскуолатыгар үөрэммитэ. Бэһискэ үөрэнэ сылдьан комсомол буолбута.1939 сыллаахха Петя оскуолатын туйгуннук үөрэнэн бүтэрбитэ.
Дьокуускайдааҕы училищеҕа
1940-1941 с. Дьокуускайдааҕы училищеҕа библиотечнай отделениетыгар үөрэнэ киирэр. Бу үөрэнэр кэмигэр Петр уол театральнай куруһуокка сөбүлээн дьарыктаммыта. Кэнники бу дьарыга олоххо сүрдээҕин туһалаабыта. Ити сыл сайыныгар Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаланар.
Буойун
1941 сыллаахха атырдьах ыйын 18 күнүгэр бэбиэскэ тутан армияҕа ыҥырыллыбыта. Сытыы-хотуу, кыанар-хотор саллааты 235 стрелковай дивизиятыгар 801 стрелковай полкаҕа (хайыһар полкатыгар эмиэ сулууспалаабыта) разведчигынан ылаллар. Уот сэрии ортотунан Брянск, Курск, Орел куораттары босхолоспута. 1944 с. ыараханнык бааhыран, 2-ис группалаах инвалид буолан дойдутугар «Хорсунун иһин» бойобуой мэтээллээх төннүбүтэ. «Мин фроннааҕы олоҕум туһунан» диэн ахтыы суруйан хаалларбыта.
Учуутал
Ол күhүнүттэн ыла 16 сыл устата Амма-Наахара оскуолатыгар физкультура,математика, алын сүһүѳх кылааска, байыаннай үөрэхтээhин учууталынан, пионер баһаатайынан үлэлээбитэ. Кини оҕолору билии-көрүү кыһатыгар үөрэппитэ, эт-хаан өттүнэн сайыннарбыта, киһи быһыытынан үчүгэй хаачыстыбаны ииппитэ. 1955 сыллаахха кэтэхтэн үөрэнэн начальнай кылаас учууталын дипломун ылбыта. П.И. Яковлев учууталлыыр кэмигэр нэһилиэнньэҕэ драматическай куруһуок тэрийэн үлэлэппитэ, нэһилиэк эдэр ыччатын түмпүтэ, гастрольга элбэхтик сылдьаллара. «Ньургун Боотур», «Күкүр Уус», «Ини-бии», «Таптал», «Чуумпукытыл», «Куорат кыыһа» курдук улахан драмалары, пьесалары оонньоон көрдөрөллөрө.
Дьиэ кэргэнэ
Петр Ионович Яковлев кэргэнэ Мария Захаровна кыра кылаас учуутала этэ. Үс уол оҕоломмуттара: Юра, Захар, Коля. Кыра уол Чурапчы кыыhын кэргэн ылан, Петя диэн сиэн бэлэхтээн, эбээ-эhээ үөрүүтүн биллэрбиттэрэ. Петя үс кыыс, биир уол оҕолоох, Яковлевтар удьуордарын салгыыр.
Дьоруой
1960 с. П.И. Яковлев Валентина Гаганова бачыымынан фермаҕа биригэдьииринэн, ыанньыксытынан, онтон «Юбилейнай» ферма старшайынан үлэлээн, үлэлэрэ республикаҕа аатырар. Кини хас биирдии ынаҕыттан 5432 кг үүтү ыыры ситиспитэ. Үлэтэ сүрдээх ыарахана, дьон ахталлара: «Петр Ионович хотоӊӊо сарсыарда 4-5 чаастан саҕалаан киэһэ 11-12 чааска дылы сылдьара» диэн. Оччолорго «оскуола-производство-үөрэх» диэн девиһинэн үлэлииллэрэ. Эдэр кыргыттар, уолаттар комсомольскай путевканан үлэлии кэлэллэрэ. Петр Ионович эдэркээн оҕолорго «Бастыӊ опыт оскуолатын» ыытара. Онно ынахтан хайдах элбэх үүтү ыыры, ханнык ынах үүттээх буолуутун билии уонна бастакы зоотехническай көрдөбүллэри үөрэтэрэ. Кинини кытары алтыһан үлэлээбит ыччат үксэ тыа хаһаайыстыбатын специалистара буолбута. Хотонноругар «Кыһыл муннуктаахтара», онно эбиэттииллэрэ, үлэ былаанын быһаарсаллара, мунньахтыыллара. Ынахтарыгар эбии аһылык араас көрүӊүн оӊороллоро. Кыһаллан туран көөнньөрбө, сиилэс, гидропоннай ньыманан үүннэрбит күп-күөх оту сиэтэллэрэ.
Үлэ дьоруойа Яковлев Петр Ионович албан аата, үрүлүйэ ыабыт үрүӊ илгэтэ – бу кини көмүс көлөһүнүн туоһута буолар. 1976 с. ахсынньы 23 күнүгэр Социалистическай Үлэ дьоруойун аатын иңэрбиттэрэ.
Петр Ионович эр дьон ыанньыксыт идэтин баһылааһыннарын бастакынан дакаастаабыта уонна ону чаҕылхайдык олоххо киллэрбитэ. Саха сирин үрдүнэн элбэх эр киһи бастыӊ ыанньыксыт буолбута, үлэни чэпчэтэр сыалтан хотону механизированнай оӊотторбута. П.И. Яковлев дневниктэрэ, бэлиэтээһиннэрэ, туттубут мала-сала оскуолабыт түмэлигэр хараллан дьон-сэргэ, кэлэр кэнчээри ыччат болҕомтотун тардар.
П.И. Яковлев ыарахан үлэтэ, сэриигэ контузията доруобуйатын мөлтөппүтэ. 57 сааhыгар 1978 с. сэтинньи 7 күнүгэр олохтон туораабыта. Кини геройдуу дьыалата төрөөбүт нэhилиэгэр умнуллубат. Дьоруой аатын Амма-Наахара оскуолата, түмэлэ уонна дэриэбинэ киин уулуссата сүгэр. Бастыҥ үөрэхтээх оҕолорго сыл аайы кини аатынан стипендия туттарыллар. Сэрии уонна тыыл ветераннарыгар анаммыт кыhыл болуоссакка П.И. Яковлев бронзовай бүүhэ үйэ саас тухары туруоруллубута.
Буойун, Учуутал, Дьоруой Петр Ионович Яковлев аатынан киэн туттабыт, биһиэхэ үтүө холобур буолар, үйэлэртэн үйэлэргэ умнуллубат!
Наина Зыкова,
IX кылаас,
«Аартык» медиакиин
Амма Наахара