Семен Дмитриевич Флегонтов 1918 с. от ыйын 18 күнүгэр Уорҕа нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Эрдэ тулаайах хаалан 13 сааhыттан үлэлээбитэ. Араас кэмҥэ нэһилиэгэр Сэбиэт сэкэрэтээринэн, биригэдьииринэн, суоччутунан, сэрии буолуон иннинэ Октябрьскай революция аатынан холкуос бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ.
1941 с. атырдьах ыйыгар аармыйаҕа ыҥырыллан фроҥҥа бастаан рядовой саллаатынан барбыта, онтон 52-с сапернай батальон 47-с гвардейскай дивизийэтин 4-с гвардейскай корпуһугар 8-с гвардейскай аармыйа отделениетыгар инженернэй разведка хамандыырынан сулууспалаабыта. Кини сэриини Москва анныттан саҕалаан баран Берлиҥҥэ тиийэн түмүктээбитэ.
С.Д. Флегонтов иккитэ бааһыран Сэбиэскэй аармыйа кэккэтигэр 1941 сыллаахха атырдьах ыйын 11-тэн 1946 с. от ыйыгар диэри сулууспалаабыта. Иккитэ бааһыра сылдьыбыта: илиитигэр уонна төбөтүгэр.
Правительственнай наҕараадаларга түһэриллиилэрэ кини сэриигэ хорсун-хоодуот сырыыларын туоһулууллар. 1942с. сэтинньи ыйга Сметские выселки диэн хутор таһыгар кыргыһыыларга сапердар бөлөхтөрүн сатабыллаахтык салайан төгүрүктээһинтэн таһаарбыта, онно өстөөх миинэлээх хонууларын кэмигэр ыраастаан бэйэлэрин чаастарын ситэллэригэр кыах биэрбитэ, бу кыргыһыыга Семен Флегонтов соҕотоҕун өстөөх тааҥканы уонна пехотаны утары 80-ча миинэтин ыраастаабыта. 1944 с. муус устарга Соҕурууҥҥу Буг өрүһү туорааһын иһин хабыр хапсыһыыларга бултуу үөрүйэх саха сэриигэ ураты дьоҕурдааҕын көрдөрбүтэ. Өстөөх күүстээх уотун аннынан Соҕурууҥҥу Буг өрүс уҥа кытылын былдьаһыы сэриитигэр пехотаны уонна полк артиллериятын аҕыйах сүтүктээх уҥуор туоратары ситиспитэ. Бу иннинэ тохсунньу 14 күнүгэр төгүрүктээһинтэн тахсыыга соҕотоҕун өстөөх 120 миинэтин ыраастаан, хатыылаах боробулуоханы тэлэ тардан, үгүс дьон сырдык тыынын быыһаабыта. Эмиэ бу ыйга гвардия старшай сержана Флегонтов бэйэтин отделениетын кытта өстөөх күүстээх уотун аннынан Висла өрүс уҥуор плацдаарымы бөҕөргөтүүгэ өстөөҕү тоһуйа 700 миинэни ииппитэ. Бу плацдаарымы кэҥэтиигэ 1945c. олунньу 9 күнүгэр түүн старшина Флегонтов отделениетын кытары өстөөх тыылыгар киирэн Горгаст оройуонугар баар тимир суол муостатын дэлби тэптэрэн өстөөх Кюстрин куоракка киирэрин хаайбыта.
Контр атаака кэмигэр, кулун тутар 23 күнүн түүнүгэр өстөөх пулеметун уот-буулдьа ардаҕын аннынан тааҥканы утары элбэх миинэни ииппитэ. Сотору буолаат өстөөх 3 тааҥката миинэҕэ дэлби тэбэр, улаханнык уолуйбут, куттаммыт танкистар ойон тахсааттарын кытта бэргэн ытыынан тута оннуларыгар охтортообута.
Одер өрүс оборонатыгар фашист аармыйата биһиги тааҥкаларбыт Зеелов үрдэллэригэр ааспаттарын курдук гына диэн дириҥ аппалары хастарбыта уонна онтун күүскэ көмүскээбитэ плацдаарымҥа улахан кутталы үөскэппитэ. Ол эрээри С.Д. Флегонтов взводунаан өстөөх уотун аннынан Одер өрүһү нөҥүө туоруур муостаны туппуттара, 1500-тэн тахса противотанковай миинэни ыраастаабыттара биһиги сэриилэрбит танкаларыгар уонна артиллериятыгар кимэн киирэллэригэр кыаҕы биэрбитэ.
Шпреея өрүһү туорааһыҥҥа плацдаарымы былдьааһаҥҥа кини бастакынан арҕаа кытылга десант түһэрбитэ. Сэрии кэмигэр кини итинник үгүс элбэх хорсун быһыыны көрдөрбүтэ.
Аҕа дойду Улуу сэриитин фроннарыгар С.Д.Флегонтов хорсун-хоодуот уонна мындыр өйдөөх сатабыллаах байыас буоларын элбэхтик көрдөрбүтэ. Кини ураты хорсун сырыыларын иһин 5 бойобуой уордьанынан наҕараадаламмыта – “Кыһыл сулус”, Аҕа дойду улуу сэриитин I степэннээх, 2 “Кыһыл знамя” уордьаннарынан уонна “За оборону Москвы”, “За победу над Германией”, “За взятие Берлина”, “За освобождение Варшавы” мэтээллэринэн
Сэрии кэнниттэн иллээх кэмҥэ кини сэриигэ үтүөлэрин иһин 6-с бойобуой уордьанынан наҕараадаламмыта – Аҕа дойду Улуу сэриитин I степэннээх уордьанынан уонна 11 мэтээлинэн бэлиэтэммитэ.
Сэрии уотун барытын этэҥҥэ туораан 1946 с. Сэбиэскэй Аармыйа кэккэтиттэн демобилизацияланаат, Дьокуускай уобалаһын партийнай оскуолатыгар үөрэммитэ, ону ситиһиилээхтик бүтэрээт туох баар күүһүн-уоҕун, билиитин, кыаҕын, дьоҕурун төрөөбүт Сахатын сиригэр норуот хаһаайыстыбата сайдарыгар уонна чөлүгэр түһэриитигэр уурбута. Чурапчыга, Тааттаҕа, Дьааҥыга ССКП райкомнарын салайар аппарааттарыгар, бөдөҥсүтүллүбүт холкуостар бэрэсэдээтэллэринэн, Чурапчы оройуонун эти-үүтү оҥорор промкомбинатын дириэктэринэн, 1959 с. Чурапчытааҕы олох-дьаһах коммунальнай тэрилтэтин бастакы начальнига, республикатааҕы “Холбос” потребсоюзка ТМУ начальнигынан, төрөөбүт оройуонугар тыа хаһаайыстыбатын оҥорон таһаарар бородууксуйатыгар уонна үлэһиттэрин профсоюһугар РК бэрэсэдээтэлинэн үлэлээбитэ. Бу үлэлиир кэмнэригэр холкуостаахтар уонна үлэһиттэр икки ардыларыгар тэрийэр, салайар дьоҕурунан үгүс дьон убаастабылын ылбыта.
Бэйэтин оройуонугар экономика уонна культура сайдарыгар үтүөтүн-өҥөтүн иһин Чурапчы нэһилиэгин, оройуонун бочуоттаах гражданнарын аатын ылбыта. Саха республикатыгар тыа хаһаайыстыбата, промышленность уонна транспорт сайдыытыгар сүҥкэн көмөтүн иһин С.Д. Флегонтов Саха АССР Президиумун Үрдүкү Сэбиэтин бочуотунай грамотатынан сэттэ төгүл, “За доблестный труд в ознаменование 100-летия В.И. Ленина”, “Ветеран труда” мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. Республика правительствота кини үлэтин үрдүктүк сыаналаан, 1975 с. муус устар 29 күнүгэр “Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ” диэн ааты иҥэрбитэ.
С.Д. Флегонтов олоххо ураты тардыһыылаах, үлэһит, чиэһинэй буолан Саха сирин профсойуустарын түмсүүтүн чилиэнинэн, олохтоох уонна оройуоннай Сэбиэттэр депутаттарынан талыллан таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Бэйэтин киһи быһыытынан үтүө майгытын, дьоҕурун, сатабылын Дьокуускай куораттааҕы революционнай, бойобуой уонна үлэ албан аатын кулуубун (1976 – 1985), сэбилэниилээх күүстэр, үлэ уонна Аҕа дойду сэриитин бэтэрээннэрин кулуубун (1985-1996 сс.) бэрэсэдээтэллэринэн талыллан үлэлиир кэмигэр элбэхтик көрдөрбүтэ. Бу үлэлиир кэмнэригэр үгүс күүһүн-күдэҕин, билиитин-көрүүтүн, сатабылын ыччаты патриотическай тыыҥҥа иитиигэ, Аҕа дойду сэриитин бэтэрээннэрин хорсун-хоодуот сырыыларын үйэтитиигэ, сэрии инбэлиит-бэтэрээннэрин уонна кинилэр огдооболорун олохторун-дьаһахтарын туруга тупсарын туһугар бэриниилээхтик үлэтин иһин 1993с. “Дьокуускай куорат бочуоттаах гражданина” диэн үрдүк аат иҥэриллибитэ. Үгүс сыллаах таһаарыылаах үлэтин иһин 1995с. СР Президенин бочуоттаах грамотатынан наҕараадаламмыта.
78 сааһыгар 1996 с. С.Д. Флегонтов доруобуйатын туругунан Дьокуускай куоракка сэрии, үлэ уонна сэбилэниилээх күүстэр сэбиэттэрин бэрэссэдээтэлин поһун үлэтиттэн уурайбыта. Ол эрээри, олоҕор хаалбыт бүтэһик үс сылыгар син биир общественнай үлэҕэ, күннээҕи олоххо активнай позициятын ыһыктыбатаҕа. Көмө көрдөспүккэ кимиэхэ даҕаны, хаһан даҕаны аккаастаабакка үгүс үөрэх уонна үлэ тэрилтэлэрин үтүмэн элбэх көрсүһүүлэригэр, араадьыйа уонна телевидение тэрээһиннэригэр хал буолбакка, сылаарҕаабакка кыттара. Кини биир да күнү дьаалытынан ыыппакка туһаҕа туруорара. С.Д. Флегонтов сындалҕаннаах уһун олоххо сылайары билиммэккэ, санааны түһэрбэккэ, солото суох сылдьан 1999 с. олунньу 7 күнүгэр, дьиҥ саллааттыы, олоҕун бүтэр уһугар тиийэ күн туруулаһа сылдьан сырдык тыына быстыбыта.
Республика биллиилээх журналиһа, Аҕа дойду улуу сэриитин кыттыылааҕа Прокопий Иванович Егоров 1975 с. “Биэс бойобуой уордьаннаах — Кавалер пяти боевых орденов. Документальная повесть о сапере-разведчике С.Д. Флегонтове ” кинигэтин бэчээттэппитэ.
Саха республикатын Президенэ Вячеслав Анатольевич Штыров 2005 с. кулун тутар 22 күнүнээҕи уурааҕынан, биhиги оскуолабытыгар Семен Дмитриевич Флегонтов үрдүк аата иҥэриллибитэ.
С.Д. Флегонтов Кыайыы 40 сылыгар, 1985 сыллаахха муус устар 6 күнүгэр Чурапчыга ыытыллыбыт сэрии кыттыылаахтарын слетугар маннык эппит:
… Сүрэхпит тэбэрин тухары, кыайбыппыт-хоппуппут курдук олоҕу уоттаахтык-уохтаахтык олоруоҕуҥ, үүнэр эдэр ыччакка кэрэ олоҕу тутарга аҕалыы төлөннөөх кэс тылбытын этэн хаалларыаҕыҥ!
Бэлэмнээтэ Алена НОЕВА, VIII кылаас,
С.Д. Флегонтов аатынан Хадаар орто оскуолата, Чурапчы