Хайа да кэмҥэ тыа хаһаайыстыбата — дойду тирэҕэ. Сахабыт сирэ туруу үлэһит, чэрдээх илиилээх хоһуун дьонунан, төрөлкөй төрүөҕү, эмис эти, үрүлүйэ сүүрэр үрүҥ илгэни дэлэтээччи туруу үлэһит дьонунан өрүү киэн туттар.
От ыйын 24-25 күннэригэр Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Төхтүр нэһилиэгин Моҕоллой сайылыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи ыанньыксыттар күрэхтэрэ ыытылынна. Быйылгы 25-с төгүлүн ыытыллар күрэх «Хотугу Сулус», «Үлэ албан аата» ІІІ истиэпэннээх уордьаннарын кавалера, СӨ тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, рекордсмен-ыанньыксыт Павел Петрович Шарин 70 сааһын бэлиэтиир үбүлүөйүгэр ананар.
Бу күн халлааммыт туран биэрдэ. Сарсыардаттан күн да күн, куйаас да этэ. Тэрээһин үөрүүлээх чааһыгар күрэх кыттааччылара параадтаан хааман киирбиттэрэ. Хас биирдии хамаанда улууһун былааҕын чиэстээхтик көтөҕөн киирбитэ көрөргө астык этэ.
Бочуоттаах ыалдьыттар Арассыыйа Үлэҕэ Дьоруойдара Михаил Николаевич Готовцев уонна Владимир Африканович Михайлов кэлэн кыттыыны ылбыттара тэрээһини өссө үрдүк суолталаан биэрдэ. Ил Түмэн Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Николаевич Жирков тус бэйэтин уонна үрдүкү салалта аатыттан Павел Петровиһы эҕэрдэлээн туран дириҥ ис хоһоонноох этиини оҥордо.
СӨ Тыа хаһаайыстыбатын, ас-үөл бэлиитикэтин миниистирин солбуйааччы Сахаяна Павлова тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэригэр үрдүк наҕараадалары туттарда. Тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар сүҥкэн кылаатын, өр сыллаах үтүө суобастаах үлэтин иһин «Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна» анал түөскэ кэтэр бэлиэнэн «Холмогоров А.Л.» бааһынай хаһаайыстыбатын ыанньыксыта Владимир Бойгулович Татаринов наҕараадаланна.
Бочуоттаах грамоталары Анатолий Афонскай («Томтор» ХЭТ бостууга), Наталья Васильева («Хорообут» ХЭТ зоотехнига), Василий Дмитриев («Бөтүҥ» ТХПК ыанньыксыта) туттулар.
Махтал суругунан Зоянна Иванова («Тыымпы» ТХПК ыанньыксыта), Евдокия Макарова («Сырдык аартык» ТХПОК ыанньыксыта), Саргылана Филиппова («Бөртө» сылгы собуотун бэтэринээрэ), Кэрэчээнэ Юмшанова («Бөртө» сылгы собуотун зоотехнига) наҕараадаланнылар.
Мэҥэ Хаҥалас улууһун тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар сүҥкэн кылааттарын, өр сыллаах үтүө суобастаах үлэлэрин, ситиһиилээх үлэлэрин үтүө холобурдарынан улуус туруу үлэһиттэрэ бэлиэтэннилэр. «Мэҥэ Хаҥалас улууһун тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар кылаатын иһин» түөскэ кэтиллэр бэлиэнэн «Холмогоров А.Л.» бааһынай хаһаайыстыбатын ыанньыксыта Аркадий Петрович Олесов наҕараадаланна. Бэлиэни улуус баһылыга Дмитрий Тихонов туттарда. «Оройуон иннигэр өҥөтүн иһин» грамотанан бостуук Петр Петрович Олесов бэлиэтэннэ. Улуус баһылыгын махтал суругунан Гаврил Стручков («Холмогоров А.Л.» бааһынай хаһаайыстыбатын үлэһитэ) наҕараадаланна.
Алгыс сиэрин-туомун алгысчыт Петр Максимович Тихонов толордо, онтон кэлбит ыалдьыттары ылбаҕай ырыатынан Степан Копырин эҕэрдэлээтэ.
Ыанньыксыттар күрэхтэрэ үс түһүмэхтэн турар. Бастакыта — аппарааты ыһарга, хомуйарга күрэхтэһии. Бу түһүмэххэ ким түргэн-тарҕан туттуулаах, сатабыллаах кыайар. Иккис түһүмэххэ ыанньыксыттар теоретическай билии тургутугун толороллор. Үһүскэ — ынаҕы аппараатынан ыыллар. Манна ыанньыксыт түргэнэ эрэ буолбакка, санитарнай ирдэбиллэри тутуһара барыта учуоттанар.
«Үлэ килбиэнэ» уордьан III степеннээх кавалера, «Чолбон Сулус» уордьан кавалера, Мэҥэ Хаҥалас улууһун бочуоттаах олохтооҕо, өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, ХХ үйэ ыанньыксыт-рекордсмена Павел Петрович Шарин быйыл 70 сааһын томточчу туолла. Биир идэлээхтэрин ыанньыксыттар күрэхтэрин юбиляр үлэлээбит, олорбут сайылыгар тэрийэн ыыппыттара умнуллубат бэлиэ түгэнинэн буолла.
Павел Петрович 40-тан тахса сыл Саха сирин тыатын хаһаайыстыбата бигэ туруктаах уонна сайдыылаах буоларыгар анаан кэллэ. Оскуола кэннэ производство атаҕар турар ыҥырыытын өйөөн, кини Герой Федор Попов аатынан фермаҕа ыанньыксытынан үлэтин саҕалаабыта. Аан бастакы рекордун 1984 сыллаахха олохтообута — онно кини биир ынахтан 5711 киилэ үүтү ыан турардаах. Онтон нөҥүө сыл ити көрдөрүүтүн лаппа улаатыннарбыта — биир ынахтан 6071 киилэ үүтү ылбыта.
Күрэх тэрийээччилэрэ — СӨ Тыа хаһаайыстыбатын, ас-үөл бэлиитикэтин министиэристибэтэ, «Мэҥэ Хаҥалас улууһа» муниципальнай тэриллии, Мэҥэ-Хаҥалас улууһун тыатын хаһаайыстыбатын салалтата.
Алгыс ПОПОВ, Сандал АФАНАСЬЕВ.
Видеоҕа уһулла, таҥна Надежда СМЕТАНИНА.
Төхтүр орто оскуолатын эдкордара, Мэҥэ Хаҥалас.
keskil14.ru