Ангелина күн аайы оскуолатыгар автобуһунан айанныыр. Кэлэн дьиэтиттэн подъеһыттан ылаллар. Автобуһа сылдьыбат буоллаҕына, ийэтэ бэйэтэ илдьэн биэрэр. Онтон үөрэҕин кэнниттэн күн аайы ийэтэ ылар.
Ангелина оскуолатыгар үөрэн-көтөн барар. Наар дьиэҕэ олороруттан сылайар. Оскуолатыгар оҕолору кытта алтыһар, куруһуоктарга сылдьар буолан аралдьыйар.
– Биһиги куораппытыгар көрбөт дьоннорго улахан усулуобуйа суох дии саныыбын. Оҕобун наар бэйэбин кытта илдьэ сылдьар буоламмын билэбин. Миэхэ барыта «автоматизм» курдук. Сиэттиһэн хааман иһэммит илиитин үөһэ туттахпына, ол аата манна туох эрэ мэһэй кэллэ, атахпын үөһэ көтөҕөн хаамыахтаахпын диэн Ангелина тута билэр. Онтон илиитин аллараа баттаатахпына, таҥнары түһүү эбэтэр дьаама кэллэ диэн өйдүүр. Олорор дьиэбит таһыгар даҕаны пандус, инбэлиит дьон туох да мэһэйэ суох сылдьалларыгар усулуобуйа суох. Светфордары да ылан көрдөххө, оннооҕор мин көрөр киһи буккуллабын ити тыаһыттан. Аннараа суол светофора эмиэ тыаһыыр дии. Ол иһин киһи буккуллан хаалар. Көрбөт киһиҥ букатын буккуллан атын тыаһы истэн, кыһыл да уокка суолу туоруон сөп, – диэн кэпсиир Ангелина Шепелева ийэтэ Марфа Иннокентьевна.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи анал коррекционнай оскуола-интэринээт эбии үөрэхтээһинин педагога, «Харысхал» аһымал пуонда иһинэн үлэлиир «Чэмэлкэй» инклюзивнай этно-студия салайааччыта Айталина Николаевна Баттахова Ангелинаны уонна кини ийэтин кытта аан маҥнай 2016 сыллаахха билсибитэ.
– Оскуолабыт иһигэр детсад саастаах оҕолорго «Гнездышко» диэн бөлөх үлэлиирэ. Ангелина ийэтин онно кэлбиттэрэ. Сахалыы тыыннаах оҕо буолара тута көстөрө. Хомус тыаһыгар уоскуйан хаалар диэн ийэтэ кэпсээбитэ. Ол саҕана бэйэм эдэр учууталбын, оҕолоно барбытым. Онон икки сыл көрсүбэтэхпит. Онтон кэлбитим Ангелинам оскуолаҕа үөрэнэ сылдьар этэ. Дьарыктанан барбыппыт. Ангелина ийэтэ Марфа Иннокентьевна төрүт култуураҕа сыһыаннаах, талааннаах. Оҕо ийэтин үүтүн кытта иҥэрбит дороҕоонун түргэнник ылынар дииллэрэ сөп эбит. Ол барыта Ангелинаҕа баара. Түргэнник ылсан дьарыктаммыппыт. Кылгас кэм иһигэр элбэх баҕайы ырыаны үөрэппиппит. Хомуска атын уһуйааччыга сылдьыбыт буолан, хомуска олус үчүгэйдик оонньуура көстөр этэ. Миэхэ дьарыктанан, кырыымпаҕа уонна атын тэриллэргэ оонньоон, таһымын үрдэтэр, дьоҕурун сайыннарар. Саамай сэҥээрэрим диэн Ангелина ыллыыр дууһалаах оҕо. Ырыа тыаһаата да иһигэр ыллаһа олорор. Сыалым-соругум диэн бу талааннаах оҕону дьоҥҥо-сэргэҕэ биллиһиннэриэххэ диэн. Оннук сыаллаах-соруктаах этно-студия арыйбытым. Куорат араас оскуолатыгар үөрэнэр доруобуйаларынан хааччахтаах оҕолору түмэбин. Итинник үлэбитин өссө кэҥэтэбит дии саныыбын. Оҕолорум тылга-өскө саҥа чугаһаан эрэллэр диэммин быйылгы үөрэх дьылыгар олоҥхоҕо холонуохпун баҕарабын. Тоҕо диэтэххэ, куорат эйгэтигэр, мин бэйэм даҕаны куорат оҕото буоларым быһыытынан, түҥ былыргы сахалыы тылынан саҥарар уустук. Учууталлар, уһуйааччылар оҕолорго элбэҕи биэрэллэрэ чахчы эрээри оҕо күннэтэ оннооҕор буолуох элбэххэ үөрэтэр биһигини. Ангелинам бу саҥата-иҥэтэ суох сылдьан, миигин наһаа элбэххэ үөрэтэр, элбэҕи биллэрэр, арыйар диэхпин сөп. Онон киниэхэ эмиэ наһаа махтаныахпын баҕарабын, – диэн кэпсиир Ангелина уһуйааччыта Айталина Николаевна Баттахова.
Ангелина олоҕун суолугар маннык үтүө дьоннору көрсөн айар-тутар дьоҕура сайдан иһэр. Быйыл Иван Горнай хоһоонугар бэйэтэ баҕаран туран, ырыа айбыт.
– Оҕобун төрөөбүппүн кэнниттэн «доруобай оҕо» диэн балыыһаттан таһаарбыттара. Онтон хаһыс да хонугар оҕом арай хараҕын арыйбат да арыйбат. Ийэ киһи долгуйан бардаҕым дии. Онтон обследование кэнниттэн хараҕынан көрбөт диэн буолла. Билигин санаатахпына, оҕобун өр баҕайы ылымматах эбиппин. Оччолорго бэйэм 22 эрэ саастаах эдэр оҕо буоллаҕым дии. Маннык кыһалҕалаах оҕолоох мин соҕотох эрэ баарбын дии саныыр этим. Москва куоракка харах ыарыыларын эмтиир Гелмгольц институтугар тиийэн бараммын, маннык оҕолордоох төрөппүттэр элбэхтэр, мин эрэ соҕотох буолбатах эбиппин диэн билбитим.
Биэс сааһыгар эҥин биирдэ оҕобун ылыммытым быһыылааҕа. Оҕом тугу саныыра буолуой, киниэхэ хайдаҕый диэн харахпын сабан бараммын сылдьан көрөр этим. Онтон дьэ оҕобун хайдах баарынан ылынан, оҕобун кытта дьарыктанан барбытым. Өр баҕайы саҥарбат этэ. Ол иһин Нерюнгрига тиийэн, уһун кэм устата дьарыктанан элбэҕи ситиспиппит. Онтон оскуолабытыгар көрбөттөр дестадтарын арыйбыттара. Онно икки сыл дьарыктанан баран, 2019 сыллаахха оскуолаҕа үөрэнэ киирбитэ.
Ангелина ис иһиттэн музыкальнайа сэттэ ыйыттан биллэн барбыта. Көрбөт буолан атын аппараата күүскэ сайдыбыт. Ол гынан баран уопсай сайдыыта, саҥарара быдаан этэ. Барытын кэнники баҕайы өйдүүр буолбута. Оскуолаҕа киирэрин саҕана биирдэ үчүгэйдик өйдөһөр буолбуппут. Ол иһин кыра эрдэҕиттэн барытын «автоматизмынан» үөрэтэр этим. Күн аайы наар биир халбаҥнаабат чуолкай расписание. Утуйар, турар режимэ эмиэ оннук. Тоҕо диэтэххэ, көрбөт буолан киэһэ, күнүс диэни араарбат буоллаҕа дии. Ол иһин барытын халбаҥнаабат биир расписание оҥоробут. Билигин кыра эрдэҕиттэн оннук үөрэммитинэн сылдьар.
Оҕом инникитин наар музыканы кытта сибээстээн онно сыаллаан дьарыктыыбын. Тоҕо диэтэххэ, музыка саамай тыынын таһаарар сирэ, саамай сөбүлүүр дьарыга, – диэн кэпсиир Ангелина ийэтэ.
Онтон Ангелина бэйэтэ:«Мин саамай сөбүлүүрүм музыка уонна маамам», – диир.
Музыканы олоҕун аргыһа оҥостубут ураты кыыс биир улахан баҕа санаата – фортепиано. Фортепианоҕа оонньуу олорор Ангелина Шепелеваны биһиги хайаан да көрүөхпүт уонна дохсун ытыспын тыаһын бэлэхтиэхпит.
Сүрэхпинэн көрөбүн. Ангелина Шепелева https://vkvideo.ru/video-199463452_456244086
keskil14.ru