Биһиги бар дьонугар үгүс суолу-ииһи хаалларбыт, аатын суон сураҕарпыт учуутал, буойун, Ытык аҕа Николай Николаевич Максимов төрөөбүтэ 100 сааһын бэлиэтээтибит. Киниэхэ аналлаах «Cүгүрүйэ, киэн тутта ааттыыр учууталбыт» диэн икки түһүмэхтээх тэрээһиҥҥэ сырыттыбыт. Бастакы түһүмэҕэр Николай Николаевич олоҕун сырдатар дириҥ ис хоһоонноох кылаас чааһа буолла. Манна музей педагога, бииргэ үлэлээбит коллегата, Антонина Николаевна Неустроева оскуолабыт түмэлигэр пуонда быһыытынан киирбит матырыйааллар чахчыларынан, онтон үөрэппит оҕото, билигин история, обществознание учуутала Марианна Васильевна Максимова историк учуутал быһыытынан сырдаттылар. Оскуолабыт 11 кылааһын үөрэнээччилэрэ үҥкүүнэн уонна «Бастыҥнар хамсааһыннарын» лидерэ Никита Лукин ырыанан кылаас чааһын киэргэттилэр.
Николай Николаевич олоҕун, дьиэ кэргэнин, үлэлээбит кэмнэрин сырдатар киэҥ ис хоһоонноох быыстапка турда. Быыстапкаттан көрдөххө, кини 1943 сыллаахха бииргэ төрөөбүт убайын Федор Николаевиһы кытта фроҥҥа ыҥырыллан барбыт. Сэрии сылларын кэннэ оҕону иитиигэ, үөрэтиигэ алын кылаастар уонна история учууталынан, оскуола директорынан үлэлээбит. Онтон бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран, Петр Алексеев аатынан сопхуоска, кэлин агрофирмаҕа кадровай булчутунан сылдьыбыт, сорсуннаах булчут аатын сүкпүт.
Ол иһин тэрээһин иккис түһүмэҕэ булт абылаҥнарыгар ананна. Манна V кылаастартан XI кылаастарга диэри уолаттарбыт салгын саатынан уонна ох саанан ытыыга, автомат ыһыытыгар, хомуйуутугар, ыарахан мээчиги ыраах быраҕыыга күрэхтэстилэр. Кыра бөлөх оҕолоругар Неустроев Эдик оҕунан ытыыга, куртуйаҕын уонна куобаҕын таба түһэрэн, кылааһын инники таһаарда. Онтон тыҥааһыннаах киирсии улахан кылаас уолаттарыгар буолла. Уопсай түмүккэ V-с уонна IX-с кылаас үөрэнээччилэрэ бэйэлэрин бөлөхтөрүгэр бастаатылар, Николай Николаевич Максимов оҕолорун анал бирииһин тутуохтара.
Маннык тэрээһиннэртэн биһиги элбэххэ үөрэнэбит: дойду историятын билэбит, ох саанан ытыыга сатабыл көрүҥнэрин баһылыыбыт, ветеран учууталлар тустарынан билэбит, төрөөбүт дойдуга таптал күүһүрэр, аҕа дойдуну үйэтитэр үгэс күүһүрэр.
Онон, Николай Николаевич дьоһун олоҕу олорон ааспыт. Үүнэр кэнчээри ыччаты иитиигэ бары күүһүн-уоҕун, билиитин-көрүүтүн анаабыт.
Маннык тэрээһиннэр өссө да инникитин ыытылла турдуннар.
Элона Аянитова, X кылаас
Н.Д. Неустроев аатынан Уус Таатта орто оскуолата, Таатта