Оскуола — олохпут биир сүрүн кэрдииһэ. Бу кэмҥэ мин, эн, биһиги бары үөрэнээччилэр хас биирдии күҥҥэ ханнык эрэ саҥаны билэн, улаатан, бэйэбитин сайыннаран иһэбит. Ол эрэн оскуоланы бүтэрээччилэргэ аартык уларыйар: үөрэх кэнниттэн олох киэҥ сирдэринэн айан саҕаланар.
Олох аартыга — мин өссө да билбэт сирим, кыһалҕалаах, кыайыылардаах суол. Онуоха үктэнээри гыннахха, оскуолаҕа ылбыт билиибитин, үөрэхпитин, уопуппутун туһаныахха наада. Олох оскуолата диэн математика эбэтэр литература үөрэҕэ буолбатах, олоххо туһалаах үгэстэри, үлэни кыайарга кыаҕы, доҕордоһуу уонна эппиэтинэстээх буолуу билиилэрин иҥэрбитэ.
Оскуола кэнниттэн олох аартыга үрдүк үөрэххэ, үлэҕэ, араас дьарыкка салҕанар. Бу суолга сыыһа-халты туттунуу, хайа эрэ кэмҥэ мөлтөөн ылыы баар буолуоҕун сөп. Саҥаны арыйыы, бэйэҕэр, тулалыыр дьоҥҥор туһалаах буолуу — бу барыта кыһамньылаахтык үлэлииргиттэн, үөрэнэргиттэн уонна баҕалаах буоларгыттан тутулуктаах.
Билигин биһиги — саҥа көлүөнэбит. Биһиги кэнниттэн кэлэр көлүөнэлэрбит биһигини холобур гыныахтара. Онон күүскэ кыһаллан, биһиги саҥаны арыйыыларбыт, үлэбит, олоххо сыанабылбыт барыта кимиэхэ эрэ туһалаах уонна холобур буолар. Оскуоланы бүтэрбиппит, олохпутугар саҥа арыйыы саҕаланыыта эрэ буолар.
Ол иһин, биһиги, саҥа суолу арыйар дьон, кыһамньылаахтык, сүрэхпит күүһүнэн, тапталынан, билиибитинэн олохпутун тупсарарга күүспүтүн ууруохпутун наада. Оскуолаҕа ылбыт билиибит — биһиги сүрүн баайбыт. Олох аартыгар сылдьан, бу билиибитин умнубакка, кыһаллан сайыннарыахха наада, оччоҕо эрэ кыайыы кэлэр кыахтанар.
Хас биирдии алтыһар оҕоҥ, учууталыҥ, уһуйааччыҥ биһиги сайдарбытыгар улахан оруолу оонньообуттар уонна уопут биэрбиттэр. Оскуолаҕа кыттыбыт күрэхтэрбит, араас тэрээһиннэр эмиэ улахан билиини уонна сайдыыны иҥэрбиттэр. Бу маны инники үөрэхпэр туттан, сайыннаран, элбэҕи билэн, бэйэҕэр эрэ буолбакка, араас арыйыыны олоххор оҥоруохха сөп.
Оҕону кытары бииргэ буолар «Кэскил» оҕо бэчээтин кыһата мин олохпор, мин сайдарбар улахан аартыгы арыйда. Элбэх билиини, уопуту биэрбитин олохпор инникитин сөпкө туттуом диэн эрэнэбин. «Кэскил» элбэх үтүө доҕоттору бэлэхтээтэ, кинилэргэ хас биирдиилэригэр махтанабын.
Билигин мин төһө да долгуйа сылдьар буолларбын, бу кэннитэн кэлэр кэрдииһи олус күүтэбин. Эрэнэбин инники олоҕум эйэлээх буоларын. Ылбыт билиилэрбин туттан, бэйэбин көрдөрөн, дьоллоох олоҕу олорор баҕа санаалаахпын. Суолум ыарахан да буоллун, туох баар бэйэм күүспүн ууран элбэҕи ситиһиэм диэн эрэнэбин.
Олох — уһун уонна кыараҕас суол. Ол суолу сыаналаан, күн аайы тугу эмэ саҥаны билэн, үөрэнэн, улаатан иһиэхпит. Оскуолабыт биһиэхэ биэрбит билиитин, үөрэҕин туһанан, киэҥ аартыкка сытыытык үктэнэн, кэлэр көлүөнэлэргэ үтүө холобуру хаалларыахпыт!
Сайыына ТОБОНОВА, оскуола выпускнига, «Юла» медиакиин юнкора, Маар орто оскуолата, Ньурба.
keskil14.ru