1892 сыл олунньу 13 күнүгэр саха норуотугар үөрэх сырдык суолун арыйбыт, чаҕылхай киһи Семен Андреевич Новгородов күн сирин көрбүтэ. Семен Андреевич сахалыы тылынан бастакы үөрэх кинигэлэрин суруйбут, бэчээттэппит, дьоҥҥо-сэргэҕэ тарҕаппыт киһи буолар. Төрөөбүт тыл уонна сурук бичик күнэ биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр норуоттары сомоҕолуур күн.
Кини аатын сүгэр Чурапчы орто оскуолатыгар онно сиэттэрэн элбэх тэрээһиннэр ыытыллаллар. Бу тэрээһиннэр биһиги төрөөбүт тылбыт умсулҕаныгар иитээр, үйэтитэр сыаллаахтар. Биһиги оскуолаҕа сылын аайы ыытыллар тэрээһиннэр бааллар, ол курдук тыһыынчанан оҕолоох оһуохай, алын кылаас оҕолоругар «Ноҕуруодап ааҕыылара» НПК, ону таһынан кылаастар икки ардыларыгар оһуохайы Чурапчылыы этээһин күрэҕэ буолаллар. Ийэ тыл уонна сурук-бичик күнүн көрсө оскуола оҕото, учууталлара бары сахалыы симэнэн кэлэллэр, күннэрин алгыстаах алаадьынан көрсөллөр.
Бу күн чэрчитинэн мин оскуолам үөрэнээччилэриттэн тэттик интервью ыларга сананным. Ол ыйытыктар манныктар:
- Эн санааҕар тоҕо саха тылын күнүн бэлиэтииллэрий?
- Төрөөбүт тылгын төһө билэҕин?
- Төрөөбүт тылы үчүгэйдик билэргэ тугу гыныахха сөбүй?
Алёша Баранкевич, 10 кылаас: Билигин оҕолор хас да тылы булкуйан кэпсэтэр буолбуттар, ону төрүт тылларын сүтэрбэтиннэр диэн маннык тэрээһиннэр ыытыллаллар. Төрөөбүт тылбынан холкутук кэпсэтэбин, эрээри ыарахан эрэ тыллары өйдөөмүөхпүн сөп. Сахалыы кинигэлэри аахтахпытына, сахалыы тылынан тахсар ойуулуктары уонна киинэлэри көрдөхпүтүнэ, эдэр ыччат тылын умнуо суоҕа.
Алеся Неустроева, 10 кылаас: Мин санаабар, саха тылын күнэ саха тыла баары буола, сайда турдун диэн бэлиэтииллэр. Мин төрөөбүт тылбын үчүгэйдик билэбин дии саныыбын. Элбэх сахалыы кинигэлэри ааҕан, киинэлэри көрөн, ырыалары истэн тылбыт баайын хаҥатыахха!
Роксана Диодорова, 10 кылаас: Семён Андреевич Новгородов төрөөбүт күнэ буоларыттан сибээстээн саха тылын кунэ диэн айыллыбыта олус үчүгэй дии саныыбын. Кини бастакы тыл үөрэхтээҕэ буолар, оскуолабыт кини аатын сүгэр. Төрөөбүт тылбынан үчүгэйдик, холкутук кэпсэтэбин дии саныыбын. Сахалыы кинигэлэри ааҕары элбэтиэххэйиҥ! Норуот тылынан уус-уран айымньыларын, чуолаан олоҥхону, ааҕа үөрэниэххэйиҥ!
Алена НИКИТИНА,
С.А. Новгородов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 10 кылааһын үөрэнээччитэ