СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, Учууталлар учууталлара, Саха сирин “Ытык сүбэтин” чилиэнэ, дьиэ кэргэн педагога, “Я—сфера” педагогическай мастарыскыайы тэрийээччи Любовь Семеновна Аргунова “Мындыр саас” диэн бырайыак ааптара уонна иилээччитэ.
Киһи бары кырдьар сааска үктэнэр аналлаах. Кырдьартан куоппут диэн суох буоллаҕа. Онуоха “кырдьыы сиэрин, култууратын үөскэтии нэһилиэнньэ ортотугар эмиэ барыахтаах”, диэн санаалаах Любовь Семеновна. Билиҥҥитэ “Уһуннук олорууга бэйэни үөрэтии, дьоһуннук кырдьыы култууратын баһылааһын” тиэмэтигэр аҕам саастаахтары кытары аһаҕастык кэпсэтэн, сүбэлээн, билиини-көрүүнү үллэстэн, Майаҕа, Маттаҕа, Хаптаҕайга билиһиннэрбиттэр. Мэҥэ Хаҥалас улууһун бэтэрээннэрин Сэбиэтэ (сал. Е.С. Решетникова) СӨ Үлэ уонна социальнай сайдыы министиэристибэтэ биллэрбит куонкуруһугар грант суруйан кыайаннар, үлэ номнуо саҕаламмыт.
Бырайыагы “Ытык сүбэ” Үрдүкү сэбиэт (бэрэссэдээтэл Л.Н. Григорьева), “Үүнүү” киһини сайыннарар общественнай институт (сал. А.А.Николаев), “Кут Дабаан” экологическай духуобунас” ассоциация (сал. А.М.Попов), “Сайдам” кинигэ кыһата өйүүллэр.
Экономическай наука кандидата, М.К.Аммосов аатынан ХИФУ ФЭИ социологияҕа уонна персоналы салайыыга кафедратын сэбиэдиссэйэ Анна Михайлова бырайыак тоҕооһун уонна көдьүүһүн маннык быһаарар:
—Бу бырайыак кырдьыыга сөптөөх сыһыаны олохсутар аналлаах. Ол аата, киһи эт-хаан эрэ өттүнэн уларыйыытыгар буолбакка, психическэй, эмоциональнай уонна социальнай өттүнэн чэгиэн буолуутугар эмиэ болҕомтотун туһаайар. Биллэн турар, улахан болҕомто доруобуйаҕа, хотугу тыйыс сиргэ сөптөөхтүк аһаан-сиэн сылдьыыга туһаайыллар. Аны, бу бырайыак үөрэххэ уонна духуобунай экопрактикаҕа анаммыт буолан, кырдьыыга сыһыаннаах атын бырайыактартан уратылаах. Итиэннэ маныаха общество бүттүүн кыттыыта суолталаах. Холобур, анал идэлээхтэри араас лиэксийэлэргэ, консультацияларга ыҥыран сырытыннарыы, кинилэри аҕам саастаахтары кытары алтыһыннарыы, хаһыаттарга, саайтка таһаарыы—көлүөнэлэр ыккардыларыгар ситими үөскэтиигэ, бөҕөргөтүүгэ төһүү буолара саарбахтаммат. Онон кырдьыы кырыыс курдук буолбакка, салгыы сайдарга, кырдьыыны олоҕурбут тутаах өйдөбүлгэ эрэ хаайбакка, үтүө үгэс, өрүт быһыытынан көстөрө сабаҕаланар. “Мындыр саас”—чэгиэнник кырдьыыны сайыннарар аналлаах. Чөл, көхтөөх олох, сөптөөх аһылык, медицина, социальнай сибээс, баай духуобунас—аҕам саастаах дьон сатаан кэрэтик кырдьалларыгар, уларыйа турар олоххо бэйэлэрин дөбөҥнүк булуналларыгар көмөлөөх.
Кырдьык, кырдьыыны урут үксүгэр медицина хараҕынан эрэ көрүүнэн муҥурданыы баар эбит буоллаҕына, “Мындыр саас” бырайыак И.Е.Максимов экодухуобунаска, Россия бөлүһүөгэ, дьиэ кэргэн психолога, суруйааччы А.А.Некрасов көрүүлэрин кытары ыкса ситимнээх. Билигин Россияҕа 2016 сылтан кырдьыы сиэригэр болҕомто ууруллар буолбутун бэлиэтиир наадалаах.
Жанна Леонтьева.