Күөх окко бастакынан үктэммит төрөөбүт дойдум — Сахам Сирэ. Арассыыйа субъектарыттан саамай киэҥ иэннээх сир. Мин дойдум ураты кэрэ көстүүлээх айылҕатын, баай хара тыатын, толору уулаах күөллэрин, өрүстэрин олус диэн астынабын.
Мин Сахам сирин олуһун таптыыбын, киэн туттабын уонна сороҕор «Мин Өрөспүүбүлүкэм сүүрбэ сылынан хайдах буолуой?» диэн толкуйга түһэбин. Билигин аныгы технология үөдүйэн турар кэмигэр биһиги төрөөбүт сирбит сайдыыттан улаханнык хаалсыбат. Маны ыһыктыбакка, өссө араас хайысхаҕа барытыгар ылсан, тэринэн, үлэлээн-хамсаан сайыннахха, өрөспүүбүлүкэбит инникитин үчүгэй уларыйыылары көрсүө, өссө аан дойду таһымыгарүрдүк технологиялаах норуот диэн биллэр буолуохпут.
Аны хас биирдии норуот бэйэтэ үгэстээх, тыллаах-өстөөх, сиэрдээх-туомнаах буолар. Биһиэхэ, саха норуотугар, эмиэ баар. Ол эрэн, бу куйаар ситимэ үөдүйүөҕүттэн, хомойуох иһин, баай сахабыт тыла отой сүтэн-симэлийэн эрэр. Тоҕо биһиги Эллэй эһэбит саҕаттан өбүгэлэрбит бэйэлэрин тылларыгар-өстөрүгэр бүөбэйдээнаҕалбыт мааны бэлэҕин аҕыйах сыл иһигэр сүтэрэн эрэбитий? Тыла суох — норуот суох. Бу алдьархайтан арахтахха, мин санаабар, Сахабыт сирэ инникитин олус сайдыа, үүнүө-чэчириэ. Оҕо кыратыттан күннээҕи олоҕор баар сонуннара, информация, көрөр мультиктара, киинэлэрэ, , оонньуулара төрөөбүт тылынан буоллар, оннооҕор Саха сиригэр олорор омук да оҕолоро сахалыы билиэ, саҥарыа этилэр. Аны сүүрбэччэ сылынан биһиги эдэр көлүөнэбит сахалыы тылынан уһаарыллан таҕыстаҕына, тыл уонна норуот симэлийиитин туһунан кыһалҕа сытыытык туруо суоҕа диэн эрэнэбин.
Саханы саха дэтэр, тыыннаах буолар өбүгэ дьарыгын эспэккэ, саҥа технологияны туһанан, хороҕор муостааҕы, сыспай сиэллээҕи уонна да атын дьиэ кыылын арааһын ииттэххэ, тымныыны тулуйумтуо оҕуруот, бурдук суортарын айан таһааран үүннэрдэххэ, биһиги бэйэбит олохтоох бородууксуйабыт үксүө, ону таһынан Арассыыйабыт субъектарыгар, атын дойдуларга атыылаан эргиниэхпит. Оччоҕо өрөспүүбүлүкэбит экономиката сайдыа. Өскөтүн биһиги бэйэбит олохтоох аспытын-үөлбүтүн тото-хана аһаан-сиэн олордохпутуна, чөл доруобуйалаах, уһун үйэлээх норуот ахсааныгар киириэ этибит.
Саха киһитэ олорор сириттэн, өтөҕүттэн силиһин туурдаҕына, быстаҕына өбүгэтин кытта сибээһэ быстар, сүтэр, симэлийэр, суураллар. Мин санаабар, ыччат барыта куоракка таласпакка олорор сиригэр хаалан, үлэлээн-хамсаан нэһилиэгин сайыннардаҕына, сайдыы нэһилиэктэн саҕаланнаҕына, төрөөбүт өрөспүүбүлэкэбит сайдыытыгар олук буолуо этэ. Сүүрбэччэ сылынан хас биирдии нэһилиэк кэлэр кэнэҕэски кэнчээри ыччаттаах, тыа хаһаайыстыбатын киэҥник сайыннарбыт сайдыылаах, баай-талым олохтоох диэн көрөбүн.
Билиҥҥи эдэр дьон куоракка талаһыытын биир сүрүн төрүөтэ — суол-иис суоҕа, куһаҕана. Мин бэйэм тыа оҕото буолабын. Саас, күһүн суол, өрүс манаһыыта буолар. Ону билэ-билэ үөрэҕин бүтэрбит, олоҕун саҥа оҥостон эрэр эдэр киһи ыраах дэриэбинэҕэ аҥардас суолуттан толлон онно барбат. Суол оҥоһуллара, муоста тутуллара буоллар, сынньалаҥ, түргэн сырыыланыа, атыы-эргиэн да сытыырхайдык барыа буолуо этэ.
Сүүрбэ сылынан Сахабыт сирэ күүскэ сайдыыта бэйэбититтэн эрэ тутулуктаах. Өйдөһөн-өйөһөн бары бииргэ сомоҕолостоххо, баҕарбыт ыра санаабыт, туруорбут сыалбыт, инникигэ дьулуһуубут, саҥаны тобулуубут, бу барыта туолан, норуоппут кэскилэ киэҥ саҕахтаныа.
Виталина Николаева
IX кылаас,
Хаҕын орто оскуолата, Бүлүү
Сахая Солдатова уруһуйа