Наукаҕа, билиигэ-сайдыыга уруй-айхал! Бүгүн М.К. Аммосов аатынан ХИФУ естественнэй наукалар факультеттарын куорпуһугар норуоттар икки ардыларынааҕы научнай оонньуулар чэрчитинэн ыытыллар үөрэнээччилэр «Science Fair» научнай конференциялара саҕаланна!
Түөрт сыллааҕыта, 2018 сыллаахха, маҥнайгы норуоттар икки ардыларынааҕы научнай оонньууларга 900-тэн тахса оҕолор, 18 дойду научнай салайааччылара ситимнэһэр улахан эйгэлэрэ олохтоммута. Быйылгы оонньуулар Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар ананаллар.
Конференция 4 секцияҕа арахсан ыытыллар. Бастакы: «Математика, компьютерные науки и информационные технологии», салайааччы — Ньургун Петрович Лазарев. Иккис: «Физика, астрономия и инженерные науки», салайааччы — Айал Михайлович Тимофеев. Үһүс: «Науки о жизни, науки об окружающей среде и химические науки», салайааччы — Василий Климович Павлов. Төрдүс: «Социально-гуманитарные науки», салайааччы — Людмила Софроновна Заморщикова. 3 дойдуттан, Россия 5 регионуттан, 14 улуустан кыттыыны ылыахтара.
Сахалар киэн тутта ааттыыр учуонайдара үгүстэр. Ол эрээри, бу күҥҥэ чопчу, Саха сирин бастакы академигын, Владимир Петрович Ларионовы ахтан ылар наада. Кини наукаҕа сирдээччи, уһуйааччы, көҕүлээччи этэ. Ол курдук, сылын ахсын ытык учуонайбыт аатынан «Инникигэ хардыы» научнай-практическай конференция ыытыллар.
Кыттааччылары, ыалдьыттары киириигэ Айыы кыһатын 10-11 кылааһын үөрэнээччилэрэ алаадьылаах айах тутан көрүстүлэр. Эҕэрдэлээн туран Дьокуускай 7 нүөмэрдээх оскуолатын үөрэнээччилэрэ трио буолан уонна Г.Кривошапко аатынан филармония ырыаһыта Наталья Оконешникова ырыа толордулар.
М.К. Аммосов аатынан ХИФУ үөрэх үлэтин чааһыгар проректора Алексей Иннокентьевич Голиков, СӨ Кыра Наукалар Академиятын ректора Василий Климович Павлов, «Целевой фонд будущих поколений» НТ дириэктэрэ Владимир Анатольевич Егоров үс тылы дьүөрэлээн, сахалыы, нууччалыы, аангылыйалыы, эттилэр.
Ону таһынан, санааларын үллэһиннилэр — СӨ үөрэҕин уонна наукатын миниистирин маҥнайгы солбуйааччыта Алевтина Петровна Аргунова:
Биһиги куораппытыгар буола турар научнай оонньуулар олус улахан суолталаахтар, таһымнаахтар. Регионнартан 10 анал научнай үөрэх кыһаларыттан элбэх кыттааччы кэллэ. Оҕо сайдарыгар, науканы саҥалыы көрөрүгэр, билиитин хаҥатарыгар быйылгы тэрээһин улахан акылаат буолар. Хас биирдии үөрэнээччи бэйэтигэр наадалааҕы, туһалааҕы иҥэриниэ диэн эрэнэбин.
М.К.Аммосов аатынан ХИФУ лицейин (СУНЦ) дириэктэрэ Милана Егоровна Федотова:
Бастакы «Science Fair» конференциябыт 2018 сыллаахха буолбута, 2019 сыллаахха — иккис. Бу Азиатскай-Тихоокеанскай олимпиаданы кытта дьүөрэлии буолбута. Кэтэһиилээх үһүс конференциябытын икки сыл буолан баран үөрэ-көтө аһабыт. Икки бөлөххө буолан ааһар. Бастакы бөлөх бэс ыйын 15 күнүгэр диэри ыытыллыбыта. Бастыҥ үлэлэри сүүмэрдээбиппит.
Түөрт секцияҕа араарбыппыт. Иккис бөлөххө 100 оҕо кыттыаҕа, онтон 20-тэ — кэтэхтэн.
Санаатын үллэстэр Татарстантан кэлбит оҕолор салайааччылара — Алия Бериковна Нурикенова, Казань университетын лицейин история учуутала:
Лицейбытыттан алта оҕо «Туймаада» олимпиадаҕа кытта кэллэ. Дьокуускайга бастакыбытын кэллибит. Оҕолорбут Арассыыйатааҕы олимпиадалар кыайыылаахтара, призердара. Хомойуох иһин, кытта кэлбит олимпиадаларыгар миэстэлэспэтилэр. Ол эрээри, хомойботтор, саҥа билсии, доҕордоһуу үксээтэ, астына-дуоһуйа сылдьаллар. Баһаатайдар наһаа үчүгэйдик, табыгастаахтык алтыһаллар.
Конференция кыттыылаахтара
Саша Монастырев, Өрөспүүбүлүкэтээҕи лицей-интернат 11 кылааһын үөрэнээччитэ:
Үһүс секцияҕа кыттабын. Бу иннинээҕи конференцияларга иммуннай-хронологическай чинчийиинэн (ИХА) кыттар буоллахпына, бу сырыыга ПЦР хайысхатыгар көстүм. Генетическай библиотекаҕа праймердары булан бараммыт, технопарк базатыгар бэйэбит ПЦР оҥорбуппут. МАШ куорпуһугар, «Бэс чагдаҕа» олоробун. Элбэх оҕону кытта билистим. Ситиһиилээхтик кыттыам диэн эрэнэбин, ол бэйэбиттэн тутулуктаах.
Ариана Готовцева, Нам гимназиятын 7 кылааһын үөрэнээччитэ:
Мин үлэм сүрүн соруга — экологияны харыстааһын. Түспүт сэбирдэхтэртэн илиистэри оҥорон таһаарабын. Балачча элбэх илииһи оҥорон таһаардым. Көннөрү кумааҕыттан өҥүнэн, тыаһынан атыннаах. Бу тиэмэни 2019 сыллаахха талбытым. Төрөппүттэрим өйөөбүттэрэ. Сатабылбынан номнуо открыткалары, хартыыналары оҥоробун, атыылаһаллар.
«Science Fair» конференция тохсус чыыһылаҕа диэри буолар. Оҕолорго, салайааччыларыгар, экспиэртэргэ ситиһиилээх кыттыыны, үлэни баҕарабыт! Сонуннар тахсан, тэрээһиннэр сырдатыллан иһиэхтэрэ.
Эльдар САДОВНИКОВ