Үлэ киһини тупсарар, үлэ киһини туругурдар. Үлэһит киһи куруук үтүө уонна чэгиэн буолар. Онон мин эһиэхэ бэйэм хос эбээм туһунан кэпсиэхпин баҕарабын. Мин хос эбээм Элгээйи нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Марфа Кононовна Иванова. «Сибиир чөмчүүгэ» диэн ааттаммыт Айылҕа музейын «хаһаайката».
Кини бу ааты ылбыта Элгээйи музейын төрүттээччи Борис Николаевич Андреев сүрүн практическай үлэтин толорооччу быһыытынан сылдьыбыта туоһу буолар. Аан бастаан кинини 1968 сыллаахха Элгээйи оскуолатын биология кабинетын иһинэн тэриллибит Айылҕа музейыгар лаборант диэн дуоһунаска анаабыттар. Дьэ бу күнтэн ыла саҕаламмыта Марфа Кононовна түбүктээх, кэрэхсэбиллээх айар үлэтэ. Ол курдук Борис Николаевич Андреев таксидермия кинигэтин туттаран кэбиспит. Ону эбээм ааҕан уонна кини көрдөрбүтүн ылынымтыа буолан үлэ үөһүгэр түспүт.
Кини аан маҥнайгы оҥорбут чуучалалара Дьааҥы хайатын чубукута, хоту дойду кустара-хаастара этилэр. Сөбүлүүр үлэтэ буолан сүүрүүнэн-көтүүнэн сылдьара. Борис Николаевич научнай тушкаларын соҕуруу музейдарга, заповедниктарга илдьэн атастаһара. Сороҕор эргэ, сороҕор олус хаппыт тириилэри аҕалаллара. Олору эбэм сыралаһан илитэн, имитэн, абырахтаан көрүөхтэн үчүгэй дьүһүннээх чуучулалары оҥорон музейга туруортуура. Кини – колибрины, альбатроһу, оннооҕор чыс кутуйаҕы уонна тайаҕы чуучула гынан оҥорон дьон кэрэхсэбилин ылбыта.
Эбээм таксидермист, экскурсовод, тэрийээччи-бэрийээччи этэ. Кини музейы төрүттээбит Борис Николаевич Андреев кэнниттэн иккис киһи буолар. Ол да иһин Борис Николаевиһы музей «хаһаайынынан», онтон Марфа Кононовнаны музей «хаһаайкатынан» ааттаабыттар. Кинилэри сөҕөн, хайҕаан, Сэбиэскэй Сойуус араас хаһыаттарыгар элбэх суруйбуттара.
Бу курдук мин хос эбээм Марфа Кононовна Иванова оҕо эрдэҕиттэн ыарахан хара үлэҕэ уһаарыллан, илиитин араарбакка үлэлиир уонна уран, мындыр туттуулаах буолан, музей үлэтигэр саха дьахталларыттан маҥнайгы талааннаах таксидермист, кэрэхсэбиллээх кэпсээннээх экскурсовод буола үүммүтэ, сайдыбыта. Мин хос эбээбинэн киэн туттабын.
Арылхан Семенов, «Ыллык» эдкорпост, Ньурба Хаҥалас.
1
❤️