Мин нэһилиэгим үлэһит киһитэ. Кини кимий? Бу ыйытыыга хоруй була сатаан хас да күнү быһа толкуйдаатым. Дьиҥинэн, дьиэ ис-тас үлэтин, ону таһынан бэйэтин идэлээх үлэтин хас күн аайы үмүрүтэ тутар хас биирдии нэһилиэк олохтооҕо дьиҥнээх үлэһит киһи буолар. Ол дьонтон биирдэстэрэ – биһиги нэһилиэкпит олохтооҕо, доруобуйа харыстабылын үлэһитэ, мин аҕам Геннадий Иннокентьевич Монастырев.
Кини 37 саастаах. Үөрэҕин бүтэриэҕиттэн ыла бэйэтин идэтинэн бэриниилээхтик үлэлии сылдьар. Хайахсыт балыыһата 2020 сылтан бырааһа суох, 2022 сылтан фельдшерэ да суох үлэлээн кэлбитэ. Бу уустук кэмҥэ нэһилиэк олохтоохторун доруобуйаларын көрүү-истии, кинилэр чөл туруктарын өйөөһүн соҕотох Геннадий Иннокентьевич Монастырев санныгар сүктэриллибитэ.
– Геннадий Иннокентьевич, нэһилиэк эмчитин күннээҕи үлэтин туһунан сырдатыаҥ дуо ?
– Хас сарсыарда аайы үлэбит күнэ үлэлиир сирбитин бэлэмнэнииттэн саҕаланар: балыыһабытын кварцтыыбын, салгылатабыт. Ол кэнниттэн укуол, систиэмэ туруоруута, бэрэбээскэ оҥоробут. Ону таһынан – компьютерга отчуот үлэтэ, аҕам саастаахтарга дьиэлэригэр баран укуолларын туруоруу, оҕолор прививкаларын үлэтэ, анализ ылыыта. Хата, быйыл күһүҥҥүттэн дьэ фельдшердэнэммит үлэбит лаппа чэпчээтэ.
– Ковид ыарыыта өрө туруутун саҕана, пандемия курдук уустук кэмҥэ эн соҕотоҕун хайдах дьаһаммыккыный, туох ыарахаттары көрсүбүккүнүй?
– Пандемия кэмигэр барыта хааччах буолан, ыалдьыбыт дьоҥҥо эмтэрин бэйэм таһар этим. Улаханнык ыалдьыбыттары «суһал көмөнү» кэпсэтэн, Чурапчы киин балыыһатыгар ыытарым. Ону таһынан, Чурапчыга биир ый устата стационарга баран үлэлээн кэлбитим. Бу кэмҥэ биир саамай ыарахана диэн СИЗ (средство индивидуальной защиты) кэтээһинэ этэ: тыыммат көстүүм, ачыкы, мааска, бэрчээккэ. Ол да буоллар, бу кутталлаах ыарыыны бары көмөлөөн кыайбыппыт.
– Геннадий Иннокентьевич, эн уустук үлэҕэр туох күүс-көмө буоларый?
– Дьиэ кэргэним өйөбүлэ миэхэ төһүү тирэх, күүс буолар. Ону таһынан, эр киһи буоламмын, бултуурбун, балыктыырбын олус сөбүлүүбүн. Ордук айылҕаҕа сылдьан сынньанабын, күүс-уох ылабын. Айылҕаҕа сылдьыы – саха киһитигэр чэгиэн туругу биэрэр.
– Үөрэххин бүтэрэн баран тоҕо тыа сиригэр олохсуйарга санаммыккыный?
– Миэхэ эрдэттэн куоракка олохсуйар санаам суоҕа. Хайдах эрэ наар дэриэбинэ олоҕор тардыһар этим. Аан бастаан үөрэхпин бүтэрэн баран Таатта улууһун Харбалааҕар үлэлээбиппит. Ол кэнниттэн төрөппүттэрбэр чугаһаан, Чурапчы киин балыыһатыгар үлэлээбитим. 2015 сыллаахха дойдубар үлэ миэстэтэ тахсыбытыгар манна көһөн кэлбиппит. Ол кэмтэн ыла дойдубар дьиэ-уот туттан, силистээхтик олохсуйан олоробут.
– Үлэҥ таһынан туох дьарыктааххыный?
– Бултуурбун, балыктыырбын сөбүлүүбүн. Кыралаан маһынан, тимиринэн уһанабын. Быйыл, холобура, мангал сваркалаан оҥорбутум.
– Биһиэхэ, оҕолорго туох сүбэни биэриэҥ этэй?
– Олоххутун үтүө суобастаахтык олоро сатааҥ. Дьоҥҥо төһөнөн үчүгэйдик сыһыаннаһан, үтүөнү оҥороҕут да соччонон ол бэйэҕэр үтүөнэн төннөр. Бэйэ-бэйэни өйдөһөн, убаастаһан, наар көмөлөһө сылдьыҥ.
Аҕам Геннадий Иннокентьевич – мин киэҥ туттар киһим. Кини миэхэ үтүө холобур буолар. Хас биирдии дэриэбинэттэн кынаттанан тахсыбыт киһи төрөөбүт дойдутугар, дьонугар маннык бэриниилээх буолара буоллар, кыра дэриэбинэ эстэр аакка барбакка сайдыыга барыа этэ дии саныыбын.
Тыа сирин сайдыытын үлэһит киһи оҥорор. Мин аҕам холобуругар үлэһит киһи тыа сирин тирэҕэ буоларын көрөбүн.
Эдуард МОНАСТЫРЕВ, IX кылаас, «Мичээр» медиа-киин,
А.П. Илларионов аатынан Хайахсыт орто оскуолата, Чурапчы