Семенова Маргарита Николаевна эдэр сылдьан сытыы-хотуу комсомол кыыс, Үлэ Ударнигын аатын ылбыт. Аканаттан Чкаловка «Кырдал» диэн фермаҕа тахсан үлэлээбит, биригэдьииргэ дылы үүммүт. Ол саҕанааҕытын туһунан Р. Николаев «Коммунизм суола» хаһыакка «Кырдал кыыһа» диэн ааттаан ыстатыйа суруйбутун таһаарабыт.
“Сарсыардааҥҥы күн сайыҥҥы алааска күөлэһийэ оонньоото. Көтөр кынаттаах көмүс күөмэйдээҕэ күөрэгэй ыллаан дьирилэттэ. Алаас мөһүүрэлээх сиигин кэһэн, биэдэрэ тутуурдаах кыыс ферма диэки хаама турда. Ыанньыксыт кыыс эйэҕэс харахтарыгар мичээр уота күлүмнүүр. Туохтан эрэ санаата өрө көтөҕүллэн кыталыктыы дайар.
Ити курдук биир чаҕылхай сарсыарда Маргарита Семенова Акана отделениетын ыанньыксыта буолбута, оччолорго икки сыллааҕыта кини орто оскуоланы бүтэрбитэ уонна ити курдук үөрэ-көтө фермаҕа тиийбитэ. Бастааан утаа, сылайыы бөҕөнү сылайан атаҕын нэһиилэ соһон дьиэлиирэ. Ол эрээри Рита ферма кытаанах үлэттэн толлубатаҕа. Күн ахсын үлэтигэр ылларан улам барыны бары сатыыр буолан испитэ. Итиниэхэ, биллэн турар, бэрт кыратыттан көрө үөрэммит үлэҕэ эриллибит ыанньыксыттара күүс-көмө буолтара.
Күһүн буолбута. Кыыһы Чкаловка таһаарбыттара. Итинтэн ыла кини «Кырдал» ферматыгар ыанньыксыттыыр. Ританы кытта ириэ-бараа саастаах кыргыттар үлэлииллэрэ. Онон бу ферма урукку аата «Кырдал» ыччат-комсомольскай диэн этэ. Биир саастыылаахтары кытта үөрэ-көтө үлэлиир үчүгэйэ бэрдэ. Ол эрээри үгүстэр кыстык ыарахаттарыттан чаҕыйан барбыттара. Арай Рита тоҥуу хаары тобулу үүнэн тахсар хорсун ньургуһуннуу, улам ситэн-хотон, үлэҕэ эриллэн испитэ. Кини онус пятилетка үһүс сылын былаанын 124 бырыһыан толорон түмүктээбитэ.
Оттон билигин… комсомолка Маргарита Семенова Чкалов биригээдэтигэр иккис бастыҥ көрдөрүүлээх ыанньыксытынан ааттанар. Кини үлэҕэ куоттарар киһитинэн Акана отделениетын биир опыттаах ыанньыксыта Е.Г. Егорова буолар. Ефросинья Гаврильевна эдэр ыанньыксыкка ханан эмэ сабыдыаллаабыт, үгүскэ үтүгүннэрбит киһи буоллаҕа дии. Онон, этэргэ дылы, учууталы куотуу эмискэччи кэлбэт. Үлэлээмэхтээтэҕинэ бэйэтин наставнигыттан хаалсыбат санаалаах. Кыстык биэс ыйын түмүгүнэн туппут 21 ынаҕыттан хас биирдиилэриттэн 306 килограмм үүтү ыата. Эдэр ыанньыксыт пятилетка төрдүс сылыгар хайыы-үйэ уон үчүгэйкээн баҕайы ньирэйдэри биэбэйдээтэ. Оттон ынахтартан бу күннэргэ сэттэлии килограмм үүтү ыыр.
Комсомолка Маргарита Семенованы 1979 сылга үктэнэн баран, дьоно-сэргэтэ, дьүөгэлэрэ коммунистическай үлэ ударнига буолбутунан истиҥник эҕэрдэлээбиттэрэ. Ити ферма коллективын бүттүүнүн улахан үөрүүтэ этэ. Ол эрээри коллективка билигин эдэр ыччат суоҕуттан Рита хомойор, хаһааҥҥыта эрэ “Кырдал ньургуһуннарынан” ааттаммыт эдэрдэр суохтарыттан. Киниттэн туох баҕа санаалааҕын туһунан ыйыттахха, Рита: «Оҕолор үлэлии кэлэллэрэ буоллар…», — диир. Онон биһиги эмиэ кини ити баҕа санаатыгар холбоһон, эдэр ыанньыксыт, коммунистическай үлэ ударнига Маргарита Семенова аны сайын “Кырдалга” эдэркээн кыргыттары үөрэ-көтө көрүстэр диэн баҕа санаабытын этэбит”.
Дьэ ити курдук, ити саҕанааҕы эдэр ыччат, чуолаан кыргыттар олус күүстээх санаалаахтарыттан киһи эрэ сөҕөр-махтайар.
Маргарита Семенова мин эбээм, кини мин аҕам Леонид тапталлаах ийэтэ буолар. Олус эйэҕэс майгылаах, үлэһит киһи. Билигин сынньалаҥҥа олорор. Ырыа ыллыыр, хоһоон суруйар. Куруук араас тэрээһиннэргэ кыттар, хаартыскаҕа түһэрэрин уонна түһэрин сөбүлүүр. Мин эбээбинэн киэн туттабын уонна олус диэн таптыыбын.
Эвелина Жданова,
Хаҥалас «Ыллык» эдкорпост.