Покровскай куорат биирдиилээн биридимиэттэри дириҥэтэн үөрэтэр 3 №-дээх оскуолатын улахан кылааһын үөрэнээччилэрэ Хаҥалас улууһун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлин Анатолий Петрович Антоновы кытта көрүстүбүт. Кини олохтоох бэйэни салайыныы бэрэстэбиитэллээх уорганыгар төрдүс ыҥырыыга субуруччу дьокутаатынан талыллан үлэлиирин, дьокутаат түбүктээх үлэтин туһунан кэпсээтэ.
2025 сыл Хаҥалас улууһугар үбүлүөйдээх бэлиэ сыл, быйыл бэрэстэбиитэллээх уорган тэриллибитэ лоп курдук 30 сылын туолла. Биһиги улууспут 18 нэһилиэктээх, манна 2023 с. дааннайынан быһа холоон 34435 киһи олорор. Нэһилиэнньэ ахсаанынан, өрөспүүбүлүкэ атын улуустарын кытта тэҥнээтэххэ, бырамыысыланнай оройуоннар кэннилэриттэн Хаҥалас бэһис миэстэҕэ турар.
Анатолий Петрович Нөмүгүттэн төрүттээх, Хаҥалас улууһун Платоновтар педагогическай династияларыгар киирсэр. Математикаҕа, туочунай наукаҕа дьоҕурдаах буолан, Ой орто оскуолатын бүтэрэн баран Челябинскайдааҕы агро-инженернай үнүбүрсүтүөккэ тыа хаһаайыстыбатын электрификацията уонна автоматизацията диэн салааҕа үөрэнэ киирбитэ.
Устудьуоннуур сылларыгар эдэр ыччаты түмэр, дьону бэйэтигэр тардар дьоҕура биллэн барбыта, ол курдук Саха Сириттэн сылдьар устудьуоннар землячестволарын бэрэсидьиэнинэн талыллыбыта. 1988-1989 сс. Белгород куоракка уонна Узбекистаҥҥа Сэбиэскэй аармыйа кэккэтигэр сулууспалаабыта.
Үөрэҕин бүтэрэн баран дойдутугар эргиллэн кэлэн Нөмүгүгэ ОПХ-аҕа (оҥорон таһаарар хаһаайыстыбаҕа) инженер-энергетигынан үлэтин саҕалаабыта, онтон сүрүн энергетик буолбута, тутууга, гаастааһыҥҥа салайар үлэҕэ өр кэмҥэ үлэлээбитэ. 2013 с. РФ Бэрэсидьиэнин иһинэн норуот хаһаайыстыбатын уонна судаарыстыбаннай сулууспа Арассыыйатааҕы Академиятын бүтэрбитэ.
Биир дойдулаахтара, нөмүгүлэр сүбэлэринэн 38 сааһыгар аан бастаан дьокутаат буолбута, онтон дьон итэҕэлин ылан, 2018 с. Хаҥалас улууһун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн талыллан, илиитин араарбакка биир дойдулаахтарын күннээҕи кыһалҕаларын быһаарарга үлэлиир. Ол кэмтэн ыла сыл-хонук ааһан, Анатолий Петрович Нөмүгү нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын, бырамыысыланнаһын министиэристибэтин, Ил Түмэн, СӨ Бырабыыталыстыбатын Бочуоттаах грамоталарынан бэлиэтэммитэ өр кэмнээх үлэтэ үрдүктүк сыаналаммытын туоһуулуур.
Анатолий Петрович кэргэнин кытта биэс оҕону төрөтөн, атахтарыгар туруоран, улахан иллээх дьиэ кэргэннээхтэр. Сандал саас хаар ууллан, харалдьык тахсыыта сыл аайы төрөөбүт күнүгэр ыам ыйын 5-гэр нэһилиэк, улуус дьокутааттарын түмэн, спортиҥҥа күрэхтэһии тэрийэн ыытар, кыайыылаахтарга бириис, мэтээл туттарар. Кини үлэлиир кэлэктиибигэр маннык үтүө үгэһи өссө 2000 с. олохтообута.
Оскуолаҕа бииргэ үөрэммит табаарыһын, кик-боксиҥҥа аан дойду икки төгүллээх чөмпүйүөнэ Василий Павловы кытта эдэр сылдьан буоксанан дьарыктана сылдьыбыта. Чэгиэн-чэбдик буолар туһугар хас биирдии киһи хамсана сылдьыахтаах диэн өйдөбүлү тутуһан, остуол тиэнниһигэр, саахымакка улууска турнирдары уонча сыл тухары тэрийэн кэллэ.
Хаҥалас улууһун бэрэстэбиитэллээх уорганын бастакы ыҥырыытыгар 1995 с. 17 дьокутаат талыллан үлэлээбиттэрэ, оттон билигин ахсааннара элбээн, доруобуйа харыстабылын, үөрэх, тыа хаһаайыстыбатын, урбаан о.д.а. салааттан улуус социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын торумнуурга 25 дьокутаат үлэлиир. Кинилэртэн 16 дьокутаат эр дьон, 9 кэрэ аҥаардар, саамай эдэрдэрэ 31-дээх, аҕа саастаахтара 69-лээх. Улуус дьокутааттарын мунньаҕар бары бэлитиичэскэй баартыйалар бэрэстэбиитэллэрэ бааллар. 2023 с. ыытыллыбыт быыбарга олохтоох бэйэни салайыныы уорганыгар 16 саҥа дьокутаат киирбиттэрэ.
Дьокутааттар сэттэ бастайааннай хамыыһыйаҕа, сиэссийэҕэ тутуу, бүддьүөт, тыа хаһаайыстыбатын, доруобуйа харыстабылын, урбаан, инфраструктураны сайыннарыы, хомунаалынай хаһаайыстыба о.д.а. тыын боппуруостары көрөллөр. Ону таһынан, төгүрүк остуоллары, дьокутааттар чаастарын ыыталлар, улуус уопсастыбаннай олоҕор көхтөөхтүк кытталлар.
Отучча сыл тухары олохтоох бэйэни салайыныы нэһилиэк, улуус таһымыгар күүскэ сайдан, дьокутааттар сыл ахсын улуус дьаһалтатын кытта бүддьүөтү ылыналлар, олохтоох нолуокка уларытыылары киллэрэллэр, муниципальнай бырагыраамалар туолууларын, үбүлээһиннэрин хонтуруоллууллар, нэһилиэктэри кэрийэ сылдьан олохтоохтор туруорсууларын суруналлар, уопсастыбаннай эйгэни тупсарарга дьоһун кылааттарын киллэрэллэр.
2019 с. Хаҥалас улууһун дьокутааттарын сэбиэтэ тэриллибитэ, онно улуус, нэһилиэк дьокутааттарын ааҕан туран 205 дьокутаат киирэр, кинилэр социальнай-экэнэмиичэскэй боппуруостары быһаарарга биир сүбэнэн былаан быһыытынан үлэлииллэр. Улуус 18 нэһилиэктэрин дьокутааттар десаннара кэрийэ сылдьан, ким туох кыһалҕалааҕын билсэллэр, олохтоох дьаһалтаны, нэһилиэнньэни кытта көрсөн, төгүрүк остуолга ким туох көрдөһүүлээҕин бэлиэтэнэллэр.
Былырыын соҕуруу нэһилиэктэргэ уонна Самартайга өрүс уҥуор тахса сылдьыбыттара, быйыл Эркээнигэ олохтоохтору кытта көрсөллөр. Хас биирдии нэһилиэк тус-туһунан олохтоох эрээри, үгүстэргэ социальнай эбийиэктэр эргэрэн, саҥа тутууну ыытарга, ынахтаах-сүөһүлээх дьон мэччирэҥ сирин туруорсаллар.
Икки сылга биирдэ Хаҥалас улууһун дьокутааттарын пуорумун тэрийэн ыыталлар, 2019 с. Арассыыйа таһымыгар сахалартан бастакы дьокутаат Софрон Сыранов аатын үйэтитэргэ, 2022 с. өрөспүүбүлүкэ тэриллибитэ 100 сылыгар бэлиэ тэрээһиннэр ыытыллыбыттара. Быйыл Улуу Кыайыы 80 сылыгар, фронтовик суруйааччы Исай Никифоров албан аатын чиэстээбиттэрэ.
Олохтоохтор этэллэринэн, Покровскайга, нэһилиэктэргэ суол-иис оҥоһуллуон наада, саҥа социальнай эбийиэктэр тутуллалларын күүтэллэр, 2029 с. Манчаары оонньуулара Хаҥалас улууһугар буолуохтара, онон үгүс спортивнай уораҕайдар тутуллуохтара, нэһилиэнньэ бассейн оҥоһулларын эрэнэ-долгуйа кэтэһэр.
Ити курдук Анатолий Петрович таптыыр дойдутун, сөбүлүүр үлэтин, улуус социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын тосхоллорун туһунан элбэҕи кэпсээтэ. Ону таһынан, үөрэнээччилэр ыйытыктарыгар хоруйдаата, ханнык идэни талыахпытын баҕарарбытын интэриэһиргээтэ уонна баҕар, аҕыйах сылынан ким эрэ дьокутаат буолан үүнэн-сайдан тахсыа, дойдутун сайыннарыа диэн эрэлин биллэрдэ.
Софья ФАДЕЕВА, Маргарита АЛЕКСЕЕВА,
Покровскай куорат биирдиилээн биридимиэттэри дириҥэтэн үөрэтэр 3 №-дээх оскуолатын Медиа киинин үөрэнээччилэрэ