А.Е. Мординов аатынан Тааттатааҕы лиссиэй киэҥ көрүдүөрүн икки өттүгэр Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын – фронтовик-учууталлар – хаартыскалара кэчигирэһэн тураллар. Сэбиэскэй дойду кырдьыгын, модун санаатын, сиргэ эйэни турууласпыт буойун-учууталлар билигин даҕаны биир кэккэнэн туран, үрдүк өйгө-санааҕа үөрэтэ-такайа турар курдуктар.
Кинилэр хаартыскалара кэчигирээн турар көрүдүөрүн устун хааман иһэн, бэйэҥ да билбэккинэн, сискин көннөрөн, «ходьох» гына түһэҕин, турар бэйэҕин бэрээдэктээн, хомунан биир муостанан хаамаҕын.
Таатта улууһун үөрэҕин үлэһиттэрин олунньутааҕы сүбэ мунньахтарыгар Кыайыы 80 сылыгар анаммыт биир саамай улахан тэрээһин – «Таатта улууһун оскуолаларын фронтовик-учууталлара» быыстапка арыллыыта буолбута. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын, кинилэр олорон ааспыт олохторун үйэтитиигэ, үүнэр ыччаты иитэр, үөрэтэр, кинилэргэ үйэлээх сыаннастары иҥэриигэ туһуламмыт үлэни Таатта улууһун үөрэҕириитин салаатын методическай отделын сэбиэдиссэйэ Мира Николаевна Луковцева иилээн-саҕалаан ыытар.
– Бу быыстапка, бэлиэтээн аһарбыппыт курдук, Улуу Кыайыы 80 сылыгар аналлаах тэрээһиннэртэн биирдэстэрэ буолар. Саха интеллигенцията, сырдыгы, кэрэни үөскэппит биһиги уһуйааччыларбыт учууталларбыт умнууга хаалыа суохтаахтар.Бу быыстапкаҕа Ийэ дойду көмүскэлигэр саа-саадах тутан сэриилэспит 40 фронтовик-учуутал уонна кинилэр тустарынан кэпсиир матырыйааллар киирдилэр, – диэн билиһиннэрэр Мира Николаевна.
Эйэлээх олоҕу уһансыбыт Таатта улууһун оскуолаларын фронтовик-учууталлара сүдү олоҕу олорбут, үйэлээҕи, кэскиллээҕи үксэппит, бэйэлэрин тустарынан үтүө өйдөбүлү хаалларбыт, хас биирдиилэрэ туспа историялаах дьон.
Кинилэр ортолоругар 101 саастаах Наум Трифонович Слепцов баар. Кини Таатта улууһугар Аҕа дойду Улуу сэриитин соҕотох ветерана.
– Наум Трифонович былырыыҥҥа диэри саахымакка турнир олохтоон ыытара, – диэн кэпсиир Мира Николаевна.
100 да сааһыгар тиийэн олорон үүнэр ыччат туһугар кыһаллар, болҕомтотун аныыр фронтовик-учууталга Наум Трифонович Слепцовка киһи дириҥник сүгүрүйэр.
Бу быыстапкаҕа Таатта улууһугар педагогическай династияны төрүттээччилэр бааллар. Ол курдук Василий Захарович Мандаров – Мандаровтар педдинастияларын төрүттээччи.
Мира Николаевна оҕо сылдьан Баайаҕаҕа Василий Захарович такайыытын иҥэриммит дьоллоох киһи.
– Кини сэрииттэн кэлэн баран, Баайаҕа орто оскуолатыгар уһуннук үлэлээбитэ. Олус көхтөөх позициялаах эбит. Улуус, өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар үгүстүк суруйара. Биэс уолун сэрии уотугар сүтэрбит ийэ Феврония Малгина туһунан аан бастакы ыстатыйаны суруйбут, биэс бырааттыы Малгиннары үйэтитиигэ үлэлэспит киһибит Василий Захарович Мандаров буолар. Кини сыдьааннара – үһүс көлүөнэ учууталлара – биһигини кытта таһаарыылаахтык үлэлии-хамсыы сылдьаллар, – диэн кэпсиир М.Н. Луковцева.
Фронтовик-учууталлар быыстапкаларыгар Баайаҕаттан төрүттээх, педагогическай династияны саҕалааччы Семен Константинович Андросов баар. Сэрии толоонуттан этэҥҥэ эргиллэн кэлэн, РАЙНО-ҕа методиһынан, салайааччынан үлэлээбит. Кини ыччаттарын ортотугар үгүс учууталлар, учууталлар учууталлара бааллар, билигин үөрэх ситимигэр ситиһиилээхтик үлэлии-хамсыы сылдьаллар.
Убайдыы-бырааттыы Иннокентий Константинович уонна Николай Константинович Макаровтар туспа историялаах, дьоһун олоҕу олорон ааспыт дьон. Николай Константинович Таатта улууһугар бастакы артековец. РАЙНО сэбиэдиссэйинэн, депутатынан, учууталынан өр сыл үлэлээбит.
– Бу быыстапканы бэлэмнии сылдьан, биири өйдөөн көрдүм: биһиги ыраас халлааммытын оҥорсубут дьоннор сирэйдэрэ-харахтара, көрүүлэрэ-истиилэрэ ис-истэриттэн сырдык. Кинилэр сырдык, ыраас дууһалаахтара, олоххо, оҕону иитиигэ бэриниилээхтэрэ көстөр, – диэн бу бырайыак үлэҕэ киирэригэр ис санаатын, илиитин сылааһын барытын анаабыт Мира Николаевна Луковцева сирэйдиин-харахтыын сырдаан туран кэпсиир.
«Таатта улууһун оскуолаларын фронтовик-учууталлара» быыстапка биир эрэ оскуоланан түмүктэммэт. Улуус хас биирдии нэһилиэктэрин оскуолаларыгар тиийэн, фронтовик-учууталлар кэккэлэрэ хаҥаан иһиэҕэ, Улуу Кыайыы 80 сыллаах историятын үөрэтиигэ, үйэтитиигэ Таатта улууһугар улахан тирэҕинэн буолуоҕа.
Сардаана МАТВЕЕВА
keskil14.ru