Тохсунньу ый бүтүүтэ биһиги, Чурапчы улууһун Арыылаах орто оскуолатын 10-11-с кылаас оҕолоро буоламмыт дьоллоох Дьокуускай куораппытыгар профориентационнай экскурсияҕа ол эбэтэр үөрэҕи көрүү-билии, талыы туһугар ыҥырыллан, сарсыарда 5 чаастан хоҥнон,4 аҥаар чаас айаннаан тигинийэн тиийэн кэлбиппит.
Ол курдук бастатан туран, үрдүк үөрэх кыһатыгар ХИФУ-га тиийбиппит. Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттар тылларын уонна култуураларын институтугар түспүппүт. Сүүнэ улахан, сып-сырдык, кип-киэҥ тутууга үктэммиппит. Онно биһигини Сардаана Афанасьевна диэн эдэр профориентаатар көрсүбүтэ, кини саха тылын уонна литературатын үөрэтии методикатын хаапыдыратын билиһиннэрбитэ, ону таһынан бу хаапыдыраҕа үөрэннэххэ икки салааны баһыйар буоларгын, ол эбэр саха уонна аангылыйа тылын учуутала буолан тахсаҕын диэн кэпсээбитин мин олус сэргээбитим, интэриэһиргээбитим уонна тута манна туттарсабын диэн сыал-сорук туруоруммутум. Сардаана Афанасьевна биһиэхэ олус үгүс сонуну кэпсээбитэ, хайдах үөрэххэ киириэххэ сөбүн, тугу туттарарбытын киниттэн сүбэ-ама ылбыппыт. Ыйытыылаах буоллахпытына тус бэйэтигэр тахсарбытыгар эппитэ. Кини биһиэхэ саҥа олоххо үктэнэрбититигэр үгүһү сүбэлээбитэ, институт устун экскурсиялаппыта.
Онтон ХИФУ омук филологиятын уонна регионоведениетын институтугар киирбиппит, онно биһигини эмиэ олус эдэр, көрсүө майгылаах Анастасия Олеговна диэн устудьуон эйэҕэстик көрсүбүтэ, бэйэтин билиһиннэрбитэ, ол кэннэ 8-с этээскэ тахсан кураанах кабинет арыйан, дьэ омук тылын үөрэтии туһунан элбэх саҥаны кэпсээтэ, ону ордук 10-с кылаас үөрэнээччитэ Юстина кыыс интэриэһиргээбитэ, сэргээбиитэ. Анастасия Олеговна хайдах туттарсан киирэри сиһилии кэпсээн биэрбитэ.
Бу кэннэ аны музыка коллеһыгар тиийбиппит. Былыргы соҕус көстүүлээх, уп-уһун көрүдүөрдээх дьиэҕэ биһигини Анастасия Васильевна диэн колледж сэбиэдэссэйэ көрсүбүтэ. Колледж иһэ олус тыастаах, бары өттүттэн музыка, ырыа-тойук иһиллэр, көрөн-истэн соһуйбутум. Анастасия Васильевна кабинетыгар киирэн билсиһэн барбыппыт. Кини биһиги тугу интириэһиргиирбитин, ханнык хайысханан барарбытын, ким туох талаанааҕын ыйыппыта,ол кэннэ балалайкаҕа оонньоон көрдөрбүтэ. Балалайканы көрдөххө 3 эрэ кыллаах, үс муннук быһылаах инструмент, сүрдээх судургу курдук, ол эрэн сатаан оонньуур эрэ киһи оонньуур. Балалайканы оҕолорбутугар туттаран-хаптаран, тыаһатан, хайдах тутттары көрдөрбүттэрэ. Оҕолор Гера уонна Аида сэҥээрбиттэрэ, киниилэри бу сайын туттарса кэлиэхтэрэ диэн эрэнэллэр.
Дьэ уонна бутэһик сылдьыбыт үөрэхпит кыһатыгар Дьокуускайдааҕы художественнай колледж диэҥҥэ тиийэн кэлбиппит. Музыкальнай коллеһы кытары холбуу тураллар эбит диэн соһуйа көрбүм. Эмиэ наһаа саҥата да суох дьиэ. Биһигини онно устудьуон оҕолор көрсүбүттэрэ уонна манна бэриллэр идэ араастарын билиһиннэрбиттэрэ, 4 араас хайысханы кэпсээбиттэрэ. Колледж туһунан музейдаах эбит, онно туостан саҕалаан таас оҥоһуктарга тиийэ барыта баар. Киһи сатаан санаабат, хайдах бу курдук кэрэтик, ураннык араас оҥоһуктары оҥороллоро буолуой диэн. Араас улуу худуоһунньуктар уонна устудьуоннар үлэлэрин бэлиэтии көрбүппүт, кинилэр оҕуруонан, муоһунан, маһынан, атын да матырыйаалынан араас кэрэ дьэрэкээн шедевыр оҥорон таһараллар эбит. Эбиитин комьютернай кафедраҕа дизайнерскай баннер, постер эгэлгэтин бэчээттээн таһаараллар эбит.
Биһиги программабыт олус киэҥ этэ. Оҕо интэриэһэ диэн киэҥ, бэйэтэ уратылардаах, киһи сүрэх этэринэн баҕарбыт үөрэххэр киириэхтээх диэн этэллэр. Ыччат барытын-бары үөрэтиэн, истиэн-көрүөн, билиэн баҕарар.
Үөрэх кыһаларын кэрийэн бүтээт сахалыы астаах кафеҕа тиийэн минньигэстик аһаабыппыт, онтон аны хоррор-квестка барбыппыт. Онно арыый да мунан-тэнэн, көрдөөн булан кэлбиппит. Сорохпут оонньуу кэмигэр аһара куттанан Гера биһиги тахсыбыппыт, оттон атын оҕолорбут күлэн-салан, куттанан үгүс эмоцияны ылбыттара. Иккис күммүтүгэр Ярославскай аатынан кыраайы чинчийэр музейга тиийбиппит. Олус сэргээн үгүс сонун экспонаты билсибиппит. Онтон атыы дьиэтин кэрийбиппит. Оттон киэһээтин П. Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырыгар “Таптал” диэн дырааматын көрбүппүт. Сорохпут ытаан, ардыгар күлэн, эмоция бөҕө ылбыппыт, артыыстар олус диэн иэйиилээхтик оонньуллар эбит. Тус бэйэм испэктээги олох олус сэҥээрдим. Арай хомолтото диэн ачыкыбын суумкабар хаалларан т кэбиспиппин онон чуолкайа суох соҕустук көрдүм. Театр олус сырдык, ыраас, киэҥ, үгүс хартыына,оҥоһук киэргэллээх эбит, куйуурду турар уол пааматынньыга кытары баар.
Икки күн олус элбэх сиргэ сылдьан, билэн-көрөн, саҥа санаанан, иэйиинэн байан дойдулаабыппыт.
Тус санаабар, олус үчүгэй, таһаарыылаах сырыы буолла, программабыт да киэҥэ, кэрэни кэрэхсээн, интэриэһиргээн, сөбүлээн, соһуйан, эмоция бөҕө хомуйан кэллибит. Куоракка баар үөрэх кыһаларын олус сөхтүм, сөбүлээтим. Бу саас экзаменнарбын көхтөөхтүк туттаран, талбыт үөрэхпэр туттарсыам диэн эрэнэбин. Саха тылын уонна төрүт култуура учууталыгар, Андросова Татьяна Егоровнаҕа истиҥ махталбын тиэрдэбин. Кини оҕо туһугар кыһаллар, биһиги баҕа санаабытын толорон маннык олус үчүгэй проффориентация экскурсиятыгар илдьэн кэллэ.
Учуутал улэтэ сылаалаах, уустук. Учуутал оҕо туһугар кыһаллар, эмиэ да сылайар, ону көрдөрбөт, тэҥҥэ күлэр-үөрэр, кэрэни кэрэхсиир.Кини биһигини таптыыр, үөрэтэр, үрдүк таһымнаах билиигэ таһаарар. Учууталбытыгар улахан махтал буоллун. Киһи тыла баай дииллэр, ол эрэн бу сырыыбытын барытын хоһуйар тыл тиийбэт!
Руслана Иванова, 11-с кыл.,
Т.М. Каженкин аатынан Арыылаах орто оскуолата,
Чурапчы