Бүлүү улууһун Балаҕаччы нэһилиэгэ икки Сэбиэскэй Сойуус Геройдарынан биллэр. Алексей Афанасьевич Миронов аатын биһиги Мастаах оскуолабыт сүгэр. Оттон Николай Саввич Степанов аатынан оскуолабытыгар экологическай хайысхалаах үөрэнээччилэр лесничестволара үлэлиир.
Бу үөрэх сылыгар биһиги оскуолабыт тэрийбит «Эко Шаг» диэн экологическай бырайыактар күрэхтэригэр кыттан грант ылбыппыт. Ол чэрчитинэн араас тэрээһиннэрбитин саҕалаабыппыт. Саас бастакы экспедициябытыгар баран кэлбиппит уонна бу сайыҥҥы үс күннээх экспедициябытын түмүктээтибит.
Республикаҕа айылҕаны харыстыыр «Саха сирин бэлиэ ытык сирдэрэ» диэн бырагырааммаҕа 1994 сыллаахтан киирбит күөлбүтүн үс күн устата чинчийэн көрдүбүт. Мастаах күөл Балаҕаччыттан 15 көс ыраах сытар. Дьокуускай куораттан «Эйгэ» экологическай сырдатыы киинин салайааччыта Дмитриева Валентина Иннокентьевна кэлэн эспедициябытын иилээн ыытта.
Бу күөлү 2012 сыллаахха экологтар кэлэн чинчийэн көрбүттэр эбит. Билиҥҥи чинчийиибитин ол үлэлэри кытта тэҥнээн көрүөхпүт. Урукку сайылык дьиэлэригэр хоно сытан күөл гидрологическай чинчийиитин ыыттыбыт. Күөл билиҥҥи туруга хайдаҕын лабораторнай анаалыһынан быһаардыбыт, киэҥин-куоҥун, дириҥин мээрэйдээтибит. Уу аннын үөрэтэн ханнык хамсыыр харамайдар баалларын, аныгы технологиянан лабораторнай үлэ ыытан уу химическай састаабын үөрэттибит.
Үөрэнээччилэр олус туһалаахтык, элбэҕи билэн-көрөн, саҥаны арыйан кэллибит. Кэлэр үөрэх дьылыгар бу чинчийбит матырыйаалларбытынан элбэх бырайыактары, научнай үлэлэри оҥорорго бэлэммит. Күөл тулатын айылҕатын, үүнээйитин хаартыскаҕа түһэрдибит. Ол онон «Мастаах» күөл тула үүнэр үүнээйилэр диэн аккырыыккалары оҥоруохпут.
Кристина Яковлева,
X кылаас,
Мастаах орто оскуолата,
Балаҕаччы, Бүлүү