От ыйын 12 күнүгэр I Баатара нэһилиэгин Тамах сайылыкка Бытык аҕа ууһун сыдьааннарын Улуу Кыайыы 80 сылын уруйдуур ыһыаҕа буолан ааста. Тамах сайылыкка маннык курдук улахан суолталаах ыһыахтар урут ыытыллаллар этэ.
Сарсыарда уһуктаат, бары аймахтар хомунан, ас астаан, түһүлгэбитин киэргэтэр маллаах сайылыкпытыгар көрүстүбүт.
Сүрдээҕин диэн элбэх билсэр, көрөн билэр, биир саастыылаах оҕолорум аймах буолалларын билэн соһуйдум, сөхтүм. Тоҕо диэтэххэ, кинилэр олоххо көхтөөх, инниики хардыылаан иһэр, үлэни сөбүлүүр оҕолор буолаллар.
Бачча элбэх аймах мустубутугар түгэни куоттарбакка, Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыттыбыт бэтэрээннэрбит, биһиги аймахтан Аҕа дойдуну көмүскээччилэр пааматынньыктарын иннигэр уһун, да уһун, бэчээттээн таһаартарбыт төрүччүбүтүн уонна төрүччүнү үөрэппит дакылааппын тэлгээн уурдум. Ыһыахха мустубут үгүс элбэх аймахтарбар төрүччүбүтүн сырдаттым.
Буолуохтааҕын курдук, сайылыкпыт ыһыаҕар спорт күрэхтэһиилэрэ ыытыллыннылар. Ол курдук сүүрүү, хапсаҕай, мас тардыһыы, ыстаныы, ох саанан ытыы.
***
Салгыы биһиги аймах бары убаастыыр убайбыт Иван Иннокентьевич Корякин бэйэтин санаатын үллэстэр:
– Билиҥҥи ыччакка төрүттэрин үтүө үгэстэрин кэпсиир, тарҕатар, сирин-уотун көрдөрөр, дьонун-сэргэтин кытта билсиһиннэрэр хайаан да наада. «Киһи ааттаах, өтөх төҥүргэстээх» диэн бэргэн этии ис хоһооно манна сытар. Урукку кэмҥэ Мэҥэ Хаҥалас улууһун икки Баатаралар өтөхтөрүгэр – сайылыктарыгар тарҕанан олорбут Бытык аҕа ууһун историяларын үөрэтэн, Бытык диэн ааттаах биир киһиттэн 4 уол оҕо төрөөн, дьаһаах хомуйар нуучча хаһаахтара кинилэр уолаттарыгар Корякин, Санников, Сергучев, Попов, Матвеев уонна Романов диэн араспаанньалары иҥэрэн, хас да ыалтан дьаһаах хомуйуутун ахсаанын элбэппиттэр. Ытык төрүттэрбит ааттарын-суолларын, хаһан төрөөбүттэрин, тугунан дьарыктаммыттарын булан, чуолкайдаан, кини сыдьааннарын бэлиэтиир сыаллаах бу хаһыс да төгүлүн түмүстүбүт. Быйылгы түмсүүбүт Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыайыы 80 сылыгар ананна. Көрсүһүүгэ биһиги аҕа уустан уоттаах сэриигэ барбыт эһэлэрбит, аҕаларбыт, убайдарбыт хорсун быһыылара, дойдуларыгар тыылга үлэлээбит эбэлэрбит, ийэлэрбит, убайдарбыт, эдьиийдэрбит ытык ааттара үйэтиллибит бэлиэ тула ахтан-санаан аастыбыт, санаабытын үллэһиннибит. Сэриигэ кыттыбыт ытык дьоммутуттан үгүстэрэ Сталинград, Москва куораттар көмүскэллэригэр көмүс уҥуохтара хаалбыта, сорохторо сураҕа суох сүппүттэрэ.
Быйылгы түмсүүбүт биир өйдөбүнньүгүнэн оставкаҕа олорор милииссийэ подполковнига Семен Константинович Попов сэрии оҕолоругар анаан өйдөбүнньүк бэлиэ оҥотторон туттарыыта буолла. Сайылыкпыт кэрэ-бэлиэ миэстэлэрин ыччатарбытыгар сиһилии кэпсээтибит. Билигин төрүт өбүгэлэрбитин салгыы ырытар, онно эдэр ыччаты үөрэтэр соруга турар. Бу улахан суолталаах үлэҕэ Алгыс Попов ылсан эрэрэ кэрэхсэбиллээх. Чинчийбит үлэтинэн быйыл Арассыыйаҕа бастаата. Алгыс Төрүччү тиэмэтинэн улууска, өрөспүүбүлүкэҕэ куруутун ситиһиилээхтик кыттар. Ити курдук Бытык аҕа ууһун ыччаттара сайдаллар, үөрэнэллэр, үлэлииллэр.
Ити курдук убайбыт Иван Иннокентьевич эппитин курдук, билиҥҥи ыччат төрүччүтүн билэрэ наадалаах. Онтон мин төрүччүнү үөрэтэн саҕылаабытым аҕыйах сыл буолла. Төрүччүбүн сэргиир, сэҥээрэр буоламмын, аймахтарбыттан, атын да дьонтон өбүгэлэрим туһунан саҥаттан саҥа чахчылары, интэриэһинэй кэпсээннэри син биир истэ-билэ турабын. Онтон интэриэһиргээн үлэбин сайыннаран, байытан иһэбин.
Алгыс ПОПОВ, IX кылаас, профессор И.М. Романов аатынан
Төхтүр орто оскуолата, Мэҥэ Хаҥалас
Ааптар Төрүччүтүн үөрэппит үлэтин туһунан манна билсиҥ:
https://keskil14.ru/t-r-chch-noruotu-tyynnaah-haallarar-tyyn-hajysha/