Судаарыстыбаннай былаах туһунан
Россия судаарыстыба буолуоҕуттан ыла былаахтаах. Бастакы знамя IX-X үйэлэргэ баар буолбута. Онтон Иван Грознай, Ермак, Дмитрий Пожарскай, ыраахтааҕылар араас былаахтара, 1924 сыллаахха ССРС кыһыл былааҕа баар буола сылдьыбыттара.
1991 сыл атырдьах ыйын 22 күнүгэр Россия Үрдүкү Сэбиэтэ «Об официальном признании и использовании национального флага Российской Федерации» диэн ааттаах уурааҕы ылыммыта. Оттон 1994 с. Президент ыйааҕынан дойду судаарыстыбатын былааҕа бигэргэммитэ.
2000 с. ахсынньы 25 күнүгэр В.В.Путин «Россия Федерациятын судаарыстыбаннай былааҕын туһунан» диэн конституционнай сокуоҥҥа илии баттаабыта. Ити былааҕы үс өҥнөөҕүн иһин нууччалыы триколор диэн ааттыылар. Россия былааҕын дьон араастаан быһаарар.
Бастакылар санааларыгар, кыһыл өҥ—улуу дойду буолууну туоһулуур, халлаан күөҕэ—итэҕэл ( Богоматерь) бэлиэтэ, үрүҥ—көҥүл уонна тутулуга суох буолуу туоһута. Атыттар бу былаах үс славян норуоттара бииргэлэрин бэлиэтэ дииллэр: Белая Россия (Белоруссия) – үрүҥ өҥ, Малороссия (Украина)—халлаан күөҕэ, Великороссия (Россия)—кыһыл өҥ.
Оттон билигин арыый даҕаны атыннык кэпсииллэр. Үрүҥ өҥ–эйэ, ыраас сыһыан, сиэр-майгы чэгиэнэ уонна дойду ситиитэ-хотуута диэн суолталаах. Халлаан күөҕэ—эрэллээх буолуу уонна тулхадыйбат тутул бэлиэтэ. Кыһыл өҥ – күүс-уох, дойдуну көмүскүүр иһин охсуһууга тохтубут хааны бэлиэтиир.
Дьиҥинэн, тоҕо Россия былааҕа итинник өҥнөрдөөҕүн туһунан былаас тугу да эппэт. Былаах өҥүн ким хайдах өйдүүрэ – ол тус бэйэ дьыалата курдук. Судаарыстыба “дьону таптаа, биитэр таптаама” диэбэт. Былааҕы билинэргэ сорудахтыыр эрэ. Оттон былаас дьаһала хайаан да туолуохтаах.
Бу триколор Россияҕа 300 сыл устата дойду биир сүрүн бэлиэтэ буола сылдьыбыттаах. Россияны саҥалыы сайыннарар кэм кэлбитигэр, маннык чэбдигирдэр былаах наада буолбута. ССРС саҕана, 70 сыл устата биһиги дойдубутугар кыһыл былаах тэлээрбитэ. Онно сиэрпэ уонна өтүйэ ойуута баара. Саҥа үйэҕэ ол бэлиэлэр биһиги дойдубут ис хоһоонун сатаан көрдөрбөт буолбуттара.
Россия былааҕын туһаныы бэйэтэ бэрээдэктээх. 2008 сыллаахха сэтинньигэ Россия Президенэ Д.А.Медведев судаарыстыбаннай былаах туһунан сокуон 9-с ыстатыйатыгар көннөрүүнү киллэрбитэ. Онно былааҕы туһаныы бэрээдэгин быһаарбыта. Ханна ыйаныахтааҕын, хаһан туһаныллыахтааҕын, хайдах хараллан сытыахтааҕын туһунан. Былааҕы онно-манна быраҕыа , тэпсиэ, киртитиэ, уматыа суохтааххын. Буруйдаахтар биир сылга диэри хаайыыга олоруохтарын сөп.
Россия үс судаарыстыбаннай бэлиэлэрдээх: былаах, гербэ уонна гимн. Эһиги, оҕолоор, Россия гимнин тылларын эмиэ билиэхтээххит. Билбэт буоллаххытына, үөрэтиҥ.
Россия судаарыстыбатыгар биирдиилээн өрөспүүбүлүкэлэр эмиэ былаахтаахтар, гербэлээхтэр уонна гимнээхтэр.
Билигин эһиэхэ дьиэтээҕи сорудах биэрэбин: Саха сирин гербэтин уонна былааҕын туһунан тугу билэргитин биһиэхэ, keskil@inbox.ru почтаҕа суруйан ыытыҥ эбэтэр редакцияҕа, Орджоникидзе уул.31 нүөмэригэр, 216 кэбиниэккэ тиксэриҥ.
Кыайыылаах тахсыбыт оҕо сыаналаах кинигэни бэлэх тутуоҕа.
Николай Слепцов, политолог.