Аныгы үйэ балысхан сайдыытын биир туоһутунан аныгы технология олох бары эйгэтигэр өтөн киириитэ буолар: медицинаҕа, тутууга, энергетикаҕа, дьиэ-уот хаһаайыстыбатын эйгэтигэр. Билигин манна компьютер араас бырагыраамата суох табыллыбаккын. Ол эрээри IT-технология, программирование кистэлэҥнэрин толору баһылаабыт тустаах идэлээх үлэһит тиийбэтэ улахан кыһалҕа буолар.
Дьулустаан Осипов Дьокуускайга “Алтан” IT-оскуоланы тэрийэн үлэлэппитэ хаһыс да сыл буолла. Оскуолатын, ааҕыы, бизнес, “ботаниктар” тустарынан санааларын билиһиннэрэбит.
—Дьулустаан Русланович, “Алтан” IT- оскуолаҕын хаһан арыйбыккыный?
—Иван Ноговицынныын иккиэн ХИФУ “Орех” бизнес-инкубатор нөҥүө 2017 сыллаахха арыйбыппыт. Билигин да кинилэр резиденнэрэ буолабыт. Оччолорго магистратураҕа үөрэнэ сылдьар этим. Даҕатан эттэххэ, магистратурабын “Теоретическая и математическая физика” хайысханан “кыһыл” дипломунан бүтэрбитим.Бакалаврынан үөрэҕим – “Медицинская физика”.
— Ханнык оскуолаҕа үөрэммиккиний? Сөбүлүүр уруогун ханнык этэй?
— Тохсус кылааска диэри Бүлүү гимназиятыгар үөрэммитим. Онно физиканы-математиканы үөрэтэр уолаттар кылаастарын арыйбыттарыгар куонкурустаһан киирэн, 18 уол буолан үөрэммиппит. Онус кылааска улахан аҥаарбыт сиэттиспитинэн, Дьокуускайга Өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйгэ киирбитэ. Сөбүлүүр уруогум физика этэ. Физика диэн айылҕа көстүүлэрин быһаарар наука. Онон миэхэ чугас. Уонна аҕам телемаастар этэ. Кини үлэлиирин, тиэхиньикэни өрөмүөннүүрүн көрөн улааттаҕым.
— Оттон кинигэни ааҕар этиҥ дуо? Сөбүлүүр кинигэҥ?
— Ааҕан буоллаҕа. Оччолорго “Гарри Поттер”, дьэ, саҥа тахсан эрэр кэмэ этэ. Олох фанат этим. Сэттэ кинигэтин барытын аахпытым. Бүлүүгэ биир кинигэ маҕаһыына баара. Билигин, мин көрдөхпүнэ, улуус кииннэригэр даҕаны кинигэ маҕаһыына, хомойуох иһин, суох быһыылаах.
— Билигин ханнык кинигэни ааҕаҕын?
— Бизнес, урбаан туһунан кинигэлэри. Ситиһиилээх дьон туһунан. “Миссия бизнеса” диэн “Панасоник” компанияны төрүттээбит Коносукэ Мацусита кинигэтигэр: “Бизнес уопсастыбаҕа үчүгэйи оҥорор сыаллаах, миссиялаах”,—диэн аан бастаан эппитэ. Эбэтэр “Додо пицца” хампаанньаны тэрийээччи Федов Овчинников “И ботаники делают бизнес” туһалаах кинигэтэ баар. Овчинников бу дьыалатын Сыктывкар диэн кыра куоракка олорон төрүттээбит. Онон хайа баҕарар ыраах сиргэ бизнеһи тэрийиэххэ сөп.
— Оччоҕо бизнеһи “ботаниктар”оҥороллор?
— “Лихие 90-е” сылларыгар харчы тиийбэт кыһалҕатыгар түбэспит гынан баран, харса-хабыра суох (рисковый) киһи урбаанньыт буолара. “Ботаниктар” бизнескэ 2000 сыллартан сыыйа киирэр буоллулар. Ол эрээри, билигин да кинилэр наһаа элбэҕэ суохтар. Тоҕо диэтэххэ, “ботаник” сыыһарын, атын дьон хараҕар мөлтөх буолан көстөрүн сөбүлээбэт.
— Оскуолаҥ туһунан сырдат эрэ.
— Эппитим курдук, устудьуоннуу сылдьан тэрийбит оскуолабытыгар бастаан 10 үөрэнээччилээх этибит. Билигин 10 үлэһиттээх тэрилтэбит 250 оҕону үөрэтэр кыахтанна. Сыалбыт-сорукпут диэн оҕо computer science эйгэтигэр тугу эмэ удумаҕалыыр, быһаарсар курдук үөрүйэҕи (навык) биэрии. “Софт” үөрүйэҕэ- ураты көрүү (креативность), сыыһартан куттаммат буолуу, хамаандаҕа үлэ. “Хард” үөрүйэҕэ – саҥа технологияны баһылааһын.
— Ханнык хайысханан үөрэтэҕит?
— Программирование уонна gamedev (оонньуу оҥоруу).
— Тоҕо оонньууну оҥорууну таллыбыт?
— Бастакынан, оонньуу оҕолорго интэриэһинэй, бу индустрия олоххо бигэтик киирдэ.
Иккиһинэн, аныгы оҕолор “визуал” буолаллар, харахтарынан көрбүттэрин ордук үчүгэйдик ылыналлар. Манна оонньуу оҥорбуттарын тута көрөллөр, дуоһуйууну ылаллар.
Үсүһүнэн, оонньуу нөҥүө үөрэтэр судургу: холобур, оонньууга баар объектар “спрайт” диэн ааттаналлар, спрайтары ООП (объектно-ориентированное программирование) ньыматын нөҥүө салайаллар. Ол ООП-ны үөрэтэргэ табыгастаах буолар.
Төрдүһүнэн, gamedev үөрэтиитэ практика буолар. Аҥардас Дьокуускай куоракка хас да оонньуу оҥорор хампаанньалар бааллар: саамай улаханнара “MyTona” уонна стартаптар “Fntastic”, “Бэргэн”. Компьютер оонньуулара болҕомтолоох буоларга, хамаандаҕа үлэлииргэ, саҥа үөрүйэҕи түргэнник ылынарга үөрэтэллэр, бытархай моториканы сайыннараллар. Ол эрээри, биллэн туран, түүннэри-күннэри оонньуур туох да туһаны аҕалбат.
— Оҕолору хайдах үөрэтэҕит?
—III-V кылаастар Scratch платформанан Android сыһыарыыга оонньуу оҥороллор. VI-VII кылаастар Python3 компьютер тылынан Arcade и Pygame оонньуу фреймворкун туһанан таҥаллар. VIII- X кылаастар программированиены уонна Unity оонньуу оҥорор движогунан С# компьютер тылынан геймдеви баһылыыллар. Онон оҕолор гейм-дизайнер, разработчик буолар эйгэни кытта билсэллэр. Гейм-девелопердар программирование эйгэтигэр саамай улахан хамнастаах буолаллар.
— Улуустарга баран үөрэппэккит дуо?
— Суох. Каникул кэмигэр “интенсив” куурустары ыытабыт. Онно IT хайысхаларын барыларын билиһиннэрэбит: сайт оҥоруута, программирование, анимация, 3Д-моделирование. Оҕо хайысхатын талар гына, өйдөбүл биэрэбит. Баҕалаахтар билсиэххитин сөп.
Instagram: altanschool
Instagram: julustaan_altan
Сайт: altanschool.ru
WhatsApp: 79142700290
Аадырыспыт: Ленин аат.уулусса,1. Дьокуускай “IT-паарката”.
Ааптар: Таисия Алексеева