Алтынньы 25 күнүгэр оскуолабыт үрдүкү, орто кылаас уолаттара төрүт үгэспитин муҥханы дириҥник билсэр сыаллаах муҥхалаан кэллилэр. Бу дьоһуннаах үлэҕэ-хамнаска 18 уол көхтөөхтүк кытынна. Кыстык кэлиитэ, күөллэр турууларын саҕана балыгы муҥхалаан ылыы – бу дьиҥнээх саха киһитин сатабыла, дьулуура уонна биир сомоҕо буолуута. Маны барытын уолаттарбыт харахтарынан көрөн, илиилэринэн тутан-хабан биллилэр.
Онтон мин, оскуола кэрэспэдьиэнэ, муҥхаҕа интириэһиргээн сылдьыбытым иккис сыла. Бу сырыыга эмиэ үлэ хаамыытын кэтээн көрдүм, үлэҕэ кыттыстым. Оскуолабыт учууталын Иннокентий Гаврильевич Яковлевы көрсөн кэпсэттим. Кини историяны үөрэтэр, былыргы үгэстэри олох үчүгэйдик билэр.
– Үтүө күнүнэн, Иннокентий Гаврильевич! Бу билигин оҕолор муҥхаҕа тугу үлэлии туралларый, кинилэр сүрүн сыаллара тугуй?
– Үтүө күнүнэн, Сайаана! Оҕолор билигин бары нырыыны таһаара сылдьаллар. Бу муҥхаҕа саамай эппиэтинэстээх үлэ. Маннык улахан күөлгэ балыгы үргүтэн, күөйэ-хаайа тутан ситиммитигэр чугаһатан биэрэбит. Муҥхаҕа төһө элбэх балык киирэрэ нырыыһыттар хайдах үлэлииллэриттэн, тэбиилэриттэн, быһаччы тутулуктаах.
– Тоҕо оҕолор маһынан мууһу тыаһата тыаһата баралларый?
– Ойбонтон ойбоҥҥо көһөргөр, балыктар эн кэннигэр хааллан хаалбатыннар диэн инники диэки тыаһыы-тыаһыы барыахтаххын. Итинник балыктары үргүтэҕин. Балыктар ситимҥэ киирэллэрин хааччыйар.
– Иннокентий Гаврильевич, хоруйдарын иһин махтанабын.
***
Оҕолор тымныыга тоҥон-хатан турбакка, бары биир сомоҕо буолан үлэлээтилэр. Мууһунан тыаһыы- тыаһыы барыы, ситими тардыһыы, балыгы хомуйуу – бу барыта бииргэ үлэлиир дьоҕуру ирдиир. Үлэбит түмүгэр балыкка тиксэммит күлэн-үөрэн тарҕастыбыт. Муҥха оҕолорго аҥардас үлэ эрэ буолбакка, былыргы үгэһи билиһиннэрэр, төрөөбүт дойдуларыгар тапталы күүһүрдэр дьоһуннаах уруогунан буолла.
Сайаана ФЕДОРОВА, VI кылаас,
С.Д. Флегонтов аатынан Хадаар орто оскуолата, Чурапчы