Төрөөбүт-үөскээбит тапталлаах Тандабыт 155 сылын көрсө оскуолабытыгар «Мин Тандам» диэн аһаҕас уруок буолан ааста.
Хас биирдии киһи төрөппүт ийэлээх, аҕалаах уонна төрөөбүт дойдулаах. Былыр сахалар алаастарынан тарҕаһан олорбуттара. Онтон олох сайдыытын сиэринэн, 19-с үйэттэн кииннэммит сирдэргэ тоҕуоруһан олохсуйан киирэн барбыттара. 1858 сылтан саҕалаан Ньукуола таҥаратын дьиэтин чосуобунатын тутуута саҕаламмыт. 1870 сыллаахха тутуллан бүппүт. Бу кэмтэн ыла Танда сэлиэнньэтэ диэн сурукка киирбитэ.
Танда таҥаратын дьиэтин иһинэн церковнай-приходской оскуола аһыллыбыта. Бастакы оскуоланы үөрэҕи маҥнайгы тарҕатааччы аҕабыыт Григорий Григорьевич Попов астарбыт. 1892-1897 сс. лөчүөк дьиэтигэр үлэлээбит церковнай-приходской оскуолаҕа таҥара үлэһиттэрэ үлэлээбиттэрэ. 1987 сыллаахха анаан саҥа дьиэ тутуллубут. 1917 с. диэри 33 киһи оскуоланы бүтэрбит.
Бастакы сэбиэскэй оскуола 1920 сыллаахха үлэтин саҕалаабыт. 1925 сыллаахха сэттис кылаас аһыллыбыта. Бу сыл маҥнайгы пионерскай этэрээт тэриллибитэ. Бастакы сэкэрэтээринэн гражданскай уонна Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, оройуон бочуоттаах гражданина В.К. Петров буолбута.
1929 с. гражданскай сэрии геройа Г.В. Егоров урут тутуллан иһэн хаалбыт оскуоланы анаан туттарбыт. Оскуола Я.М. Сверлов аатынан ааттаммыт. 1928-1929 сс. түөрт группалаах оскуола буолар, 5-6 кылаас аһыллыбыта. 1931 с. интернат аһыллыбыта.
1932 с. оскуола дьиэтэ умайан хаалбыта. 1932-1934 сс. Хабырылла Дьүгүөрэп оскуола саҥа дьиэлэрин туттарбыта.1935 с. оскуола 7 кылаастаах буолбута.
1952 с. Саха АССР уонна РСФСР оскуолаларын үтүөлээх учуутала И.П. Готовцев көҕүлээһининэн, кэлин республиканскай историческай-революционнай музей буолбут краеведческай музей оскуолаҕа тэриллибитэ.
Аһаҕас урок бүтүүтэ биир дойдулаахпыт Иван Федорович Васильев 1975 сыллаахха Танданы устубут архыып киинэтин көрөн, урукку Тандабыт тутууларын, дьонун-сэргэтин интэриэһиргээн көрдүбүт.
Күндүүнэ ЕГОРОВА, VIII кылаас,
М.Н. Готовцев аатынан Танда орто оскуолата, Уус Алдан
Туйаара Мамонтова хаартыскалара, X кылаас