Егор Афанасьевич Борисов 2010 сыллаахха Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бэрэсидьиэнин дуоһунаһыгар киирбитэ уонна биһиги өрөспүүбүлүкэбитин аҕыс сыл устата салайан кэлбитэ. Билигин кини Россия Федерациятын Сэбиэтигэр үлэлиир, өрөспүүбүлүкэбит уонна дойдубут интэриэстэрин көмүскүүр.
Салайар үлэ, биллэн турар, олус ыарахан. Егор Афанасьевич бэйэтэ да: «Салайар үлэҕэ барыта ыарахан. Чэпчэки диэн суох», — диэн биһигини, оҕолору, кытары көрсүһүүтүгэр этэр.
— Салайар үлэ диэн тугуй? Салайар үлэ диэн бу эн иннигэр соруктар тураллар: дьон олоҕун тупсарар, тэрилтэҕэ үлэлиир буоллаххына, тэрилтэҥ тупсара, оройуонуҥ, улууһуҥ олоҕо тупсара, өрөспүүбүлүкэ буоллаҕына, өрөспүүбүлүкэҥ олоҕун тупсара. Бастатан туран, үлэни баар кыахха туһаайыллыахтаах. Олоххо баар кыһалҕалары, олору быһаарыы элбэх харчыны, ороскуоту, тэрээһини эрэйэр. Холобур, билигин биһиэхэ эргэ хаарбах дьиэлэр бааллар, олору туоратан баран, дьону саҥа дьиэлэргэ көһөрүөхтээхпит. Ол бырагыраама туоларыгар 150-ча миллиард харчы наада. Ону салайааччы буолан бараҥҥын, бу 150-ча миллиарды булаҥҥын, дьиэлэри барытын көтүрэн, дьону саҥа дьиэҕэ көһөртүөхтээххин. Онно, дьэ, ыарахаттар үөскүүллэр. Онно элбэҕи толкуйдуугун, кыаҕы булан, кыһалҕаны туоратыыны көрдүүгүн. Өрөспүүбүлүкэ хаарбах дьиэлэрин көһөрүүгэ 10-тан тахса сыллаах бырагыраама сыалын ситэн эрэр, онон өссө 10-ча сыл биэрдэхтэринэ, ити быһаарыллан бүтэр.
Салайааччы оруола диэн оскуола, балыыһа, детсад тутууларыгар сөптөөх үп-харчы баар буолуохтааҕын хааччыйыыта буолар. Бырагыраамалары олоххо киллэрэргэ, онно сөптөөх ресурсаны булуохтааххын диэн. Биһиэхэ хаһан да үп-харчы өттүнэн тиийбэт. Ол аата салайааччы буолан тураҥҥын, сөптөөхтүк салайынан, бу бырагырааманы олоххо киллэрдэххэ, салайааччы быһыытынан үлэҥ түмүктээх буолар.
Онтон сорох салайааччылар дьону-сэргэни кытта кэпсэтэн баран, барытын быһаарыахпыт дииллэр. Бириэмэ ааспытын кэннэ, эрэннэрэн баран эппит тылларын сатаан толорботтор. Кыаллыбат буолан хаалар. Сатаан ресурсаларын расчеттаабаттар ол аата.
Салайааччыга саамай ыарахана диэн эрэннэрэн бараҥҥын, эрэннэриигин толорор кыахтаах буолуохтааххын. Оччоҕо үлэтэ-хамнаһа түмүктээх буолар. Ол кэриэтэ кыаммат буоллаххына, эрэннэримиэххэ наада.
БиҺиэхэ чэпчэки суолунан бараннар, дэлби эрэннэрэллэр, кыайан ситэрбэттэр, ити бэйэлэрин авторитеттарын түһэрэллэр. Оннук буолуо суохтааххыт.
Егор Афанасьевич хоруйуттан салайар үлэ олус ыараханын өссө төгүл итэҕэйдим. Салайар үлэҕэ сылдьар дьон дьон эрэлин хаһан даҕаны сүтэримэҥ диэн этиэ этим.
Лаура Слепцова, Өспөх орто оскуолатын 7 кыл. үөрэнээччитэ,
Уус Алдан улууһа.
keskil14.ru