Быйыл Дьокуускайга киинэ норуоттар икки ардыларынааҕы фестивалыгар Ньиэмэс култууратын Гете аатынан институтуттан (Москва) «Синемобиль» диэн бырайыагы Татьяна Чагина билиһиннэрдэ, Германия оҕолорго аналлаах киинэлэрин аҕалан көрдөрдө. Кини Саха сирин үрдүнэн 81 сыл устата оҕо хаһыата үрдүк таһымҥа тахса турарын, «Кэскил» хаһыат редакцията икки төгүл «Оҕо киинэтин сайдар кэскилэ» диэн Төгүрүк остуолу көҕүлээн тэрийбитин истэн, үөрдэ, сөхтө:
—Оҕолорго болҕомтолоохтук сыһыаннаһан үлэлиир өрөспүүбүлүкэ эбиккит. Бу кэмҥэ диэри оҕо хаһыаттарын тутан олороргут, ааҕыыга көҕүлүүргүт, оҕо киинэтин кыһалҕатын көтөҕөргүт хайҕаллаах. Бүтүн Россия үрдүнэн оҕо хаһыаттара диэн көстүү, хомойуох иһин, сэдэхсийдэ. Оттон оҕолорго аналлаах киинэ бачча улахан судаарыстыбаҕа эмиэ хото уһуллубат. Сойуус үрэллибитин кэннэ, 90-с сылларга үбү, харчыны эккирэтии буолан, оҕоҕо аналлаах таһыччы умнулла быһыытыйбыта. Дьиҥэ, оҕо киинэтэ судаарыстыбаттан толору үбүлэниэхтээх.
Тас дойдуларга киинэни устууга анал политика ыытыллар.
Холобур, Францияҕа киинэ 60 бырыһыана бэйэлэрин киэнэ. Тас дойдулартан көстөр киинэ 40 бырыһыаны ылар. Америка киинэлэрэ биир халыыбынан уһуллар уонна «клиповай» эбит буоллахтарына, Германия оҕолорго аналлаах киинэлэрэ баай ис хоһоонноохтор, өйдөөн-төйдөөн, оҕо уйулҕатын, сааһын үчүгэйдик учуоттаан усталлар.
«Синемобиль»
—Киинэни көрүү диэн бэйэтэ туспа сиэр, култуура. Улахан экраҥҥа киинэни көрүү үчүгэй дуу, смартфон быыкайкаан экранын кыҥастаһыы дуу? Оҕо кыратыттан хаачыстыбалаах киинэни көрөргө үөрэниэхтээх. Ол өттүнэн, ньиэмэстэртэн киһи холобур ылыан сөп. Оҕолорго үчүгэй эрэ киинэлэри усталлар, көрдөрөллөр. Хас да сыл «Синемобиль»—киинэ тыйаатыра букатын суох сирдэригэр кэрийэ сылдьан, оҕо киинэлэрин Нижнэй Новгородка, Егорьевскайга, Архангельскайга, Арзамаска, Волгоградка, Саратовка, о.д.а. куораттарга көрдөрдө. Оҕолор киинэлэрбитигэр кылааһынан, бөлөҕүнэн сылдьааччылар. Оннук элбэх буолан көрөр бэйэтэ туспа кэрэлээх, үчүгэйдээх. Дьокуускайга киинэ фестивалын чэрчитинэн «Петсон и Финдус. Маленький мучитель—большая дружба», «Рико, Оскар и тени темнее темного», «Хайди», «Храбрый портняжка», «Чепуха банда Носухи» диэн киинэлэри көрдөрдүбүт.
Миигин кытары хас да мультфильмҥа («Гадкий я», «Мадагаскар», «Кунг-фу Панда», «Фиксики» . «Снежная королева 2,3», «Игра престолов», «Шерлок», «Война и мир», о.д.а.) саҥарбыт, дубляжтаабыт Диомид Виноградов кэлсибитэ, кини кырачаан көрөөччүлэри кытары көрүстэ, оонньуу бөҕөнү оонньотто.
Сорох дьон оҕолорго анаан суруйуу, киинэни устуу наһаа чэпчэки, судургу курдук өйдүүр. Ону баара, оҕолорго аналлааҕы суруйуу, оҕо киинэтин устуу саамай ыарахан жанр. Кэлэр көлүөнэни үчүгэй кинигэнэн, сурунаалынан, хаһыатынан, киинэнэн хааччыйыы—сайдыылаах судаарыстыба ытык иэһэ буолуохтаах.
Жанна Леонтьева кэпсэттэ.